س از آگاهى از دو عامل مهم تزكيه و تعليم كه با يكديگر گره‏و پيوند خورده‏اند و براساس آن دانستيم كه هدف مهمترى از سياق‏آيات قرآنى به نظر مى‏رسد همان تزكيه است و به اينصورت به ظاهروباطن قرآن كريم نيز دست يابيم.
ظاهر همان "تزكيه" و باطن همان "تعليم" است.

« ـ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ؛ بخشي از آن (قرآن) محكم است، آنها مرجع كتاب (آيات ديگر)ند و بخشي ديگر (از آن) آيات متشابهند». آل عمران، 7.

محكم و متشابه

در ميان قواعد فهم قرآن مسائل مربوط به محكم و متشابه، جايگاه ويژه‌اي دارد. بيانِ سخنِ محكم يا متشابه، ويژه قرآن و حتي زبان عربي نيست و گويندگان و نويسندگان ـ به هر زبان ـ مي‌توانند همه يا بخشي از سخن خود را به صورت محكم يا متشابه بياورند؛ ولي به لحاظ تأثير اين قاعده در فهم آيات و تأكيد خاص قرآن بر آن، در زمرهٔ قواعد ويژه فهم قرآن جاي مي‌گيرد. از آنجا كه خاستگاه اين بحث در خود قرآن كريم است، به بحث و بررسي آيه هفتم آل عمران مي پردازيم كه قرآن را به دو بخش محكم و متشابه تقسيم كرده است:

تزکیه و تعلیم از مفاهیم کلیدی در تعلیم و تربیت اسلامی هستند و واژگان اصیلی چون مربی و معلم بر پایه این دو مفهوم اساسی معانی خود را باز می یابند. هدف از پژوهش حاضر، روشن سازی تقدم تزکیه بر تعلیم، بیان برخی ویژگی های مربی و تفاوت های آن با معلم و مشخص کردن انواع ویژگی های مربی و معلم بر اساس قرآن و روایات است. این پژوهش روش توصیفی- استنتاجی را اتخاذ کرده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هسته اصلی معنایی تزکیه، مفهوم دوگانة سلبی، یعنی زدودن پلیدی ها و ایجابی، یعنی افزودن بر تکامل و رشد معنوی و تقدم آن بر تعلیم ضمن کاسته نشدن از اهمیت تعلیم، یک تقدم رتبه ای است. هر معلم اگر فقط به تعلیم دانش ها بپردازد، نمی تواند مربی خوب و ارزنده ای باشد، اما هر مربی باید از ویژگی های ارزنده خلقی، علمی و حرفه ای برخوردار بوده و معلم نیز باشد. دیگر اینکه از دیدگاه اسلام بین معلم و مربی تفاوت چندانی نیست، اما ظرایف دقیقی در ویژگی های اساسی آنان، یعنی تناسب روانی و بینشی بین مربی و متربی یا معلم و متعلم، صداقت در عمل، برخورداری از خُلق نیکو، برقراری رابطه مؤثر و صلاحیت علمی وجود دارد که این پژوهش به آنها پرداخته است.

واژگان کلیدی: تربیت اسلامی، تزکیه، تعلیم، مربی، معلم.

گروهى از مسلمانان گمان مى‏كنند تدبّر در قرآن مجاز نيست مگربراى كسانى كه بهره فراوانى از علم دارند و در اين پندار خود به‏رواياتى استشهاد

مى‏كنند كه مردم را از تفسير به رأى قرآن باز مى‏دارد.ولى اين پندار كاملاً غير منطقى است، زيرا خدا به كتاب و مخلوقات‏خود آگاهتر است كه آنها را

به تدبّر در قرآن امر كرده و حتّى مى‏توان‏گفت قرآن هر انسانى را در هر زمان و مكانى مخاطب قرار مى‏دهد.

خداوند درباره كتابش مى‏فرمايد:

)هذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدىً وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ).

"اين براى مردم دليلى روشن و براى پرهيزكاران راهنما و اندرزى است."