طهارت و نجاست

پرسش 9: آيا فلسفه «طهارت» در قرآن بيان شده است؟
پاسخ: خداى متعال پس از بيان عبادت هاى غسل، وضو و تيمم، مى فرمايد: خداوند نمى خواهد با اين دستورات بر شما سخت بگيرد. راز اين دستور آن است كه شما طاهر شويد (ما يُريدُ اللّهُ لِيَجعَلَ عَلَيكُم مِن حَرَج و لـكِن يُريدُ لِيُطَهِّرَكُم) ؛^[10]تا انسان طاهر نشود به خدايى كه طيّب است نمى رسد. اصولا همه دستورات خداى سبحان چه دستور عبادى و چه دستور مالى، رازش همان طهارت باطن است و اين طهارت، محبوب خداى مهربان است.
 پرسمان قرآنى فلسفه احكام، صفحه 31
پرسش 10: با توجه به آيات قرآن كريم فلسفه وضو چيست؟
پاسخ: وضو عبارت است از شستن صورت و دستها و مسح جلوى سر و روى پاها كه يك عبادت محسوب مى شود.^[11]ممكن است تمام فلسفه وضو و غسل براى ما روشن نباشد؛ آنچه بايد از روى دليل و عقل پذيرفته شود، اصول دين است؛ بنابراين اگر عالم و حكيم بودن خداوند را با دليل و عقل ثابت كرديم، لازم نيست فلسفه همه دستورات او را بدانيم، پس در امور جرئى و فروعات ديگر، گر چه حكمت آن بر ما پوشيده باشد، (پيروى) لازم است؛ با اين حال وضو و غسل، داراى دو فايده روشن است:

فوايد وضو

1. امام رضا(عليه السلام) فرمود: فرمان به وضو، براى اين است كه بندگان هنگام ملاقات خدا پاك باشند و دستورات او را به كار بندند؛ از آلودگى ها و نجاست ها بر كنار شوند؛ علاوه بر اين، وضو سبب مى شود كه آثار خواب و كسالت از انسان بر طرف شده و قلب براى قيام در پيشگاه خدا نور و صفا يابد.^[12]
2. فايده بهداشتى: برخى فوايد بهداشتى مربوط به بهداشت روانى از جمله برطرف شدن كسالت و تنبلى و ايجاد شادابى جسمى و روحى است و برخى ديگر فوايد بهداشتى وضو مربوط به بهداشت جسمى فردى و اجتماعى است كه به برخى از آن ها اشاره مى شود.
1. دست و صورت غالباً در معرض آلودگى هاى فراوانى هستند، از اين رو وقتى در وضو شسته مى شوند از اين آلودگى ها پاك مى شوند، به ويژه كه شستن بايد به گونه اى باشد كه آب به پوست برسد و هرگونه چربى و موانع ديگر قبل از وضو از دست و صورت زدوده شود.
2. ساير اعضاى وضو ـ سر و پاها ـ از طرفى كم تر در معرض آلودگى ها قرار دارند و از طرفى شستن مداوم آن ها در هر وضو به ويژه در مناطق سردسير كار دشوارى
 پرسمان قرآنى فلسفه احكام، صفحه 32
است؛ ولى وقتى انسان آن را مسح مى كند در واقع سر و پاهاى خود را بازبينى مى كند كه اگر آلوده هستند آلودگى را از آن ها بزدايد به ويژه با توجه به اين كه اگر مانعى مانند: گل، چربى و... تمام روى پا يا سر را فرا گرفته باشد، بايد پيش از وضو سر و پاهاى خودش را تميز كند در غير اين صورت وضويش باطل است.
3. ممكن است يكى از حكمت هاى لزوم شستن دست و صورت در وضو اين باشد كه از راه پوست نيز ميكروب ها وارد بدن مى شوند، ولى وقتى اين دو عضو شسته شوند از ورود ميكروب ها به بدن ـ از طريق دست و صورتى كه بيش تر در معرض آلودگى ها قرار دارد ـ جلوگيرى مى شود.
4. تعادل اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك نيز ممكن است يكى از حكمت هاى وضو باشد؛ زيرا تماس بدن با آب ـ به ويژه آب سرد ـ اثر عجيبى در تعادل ميان اين دو اعصاب دارد.