إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ
مؤمنان تنها کسانی هستند که هر وقت نام خدا برده شود دل هاشان ترسان می گردد، و هنگامی که آیات او بر آنها خوانده می شود ایمانشان افزون می گردد و تنها بر پروردگارشان توکّل دارند
صفات مؤمنین در قرآن به طور مفصل بیان شده است ولی برای رعایت اختصار به بعضی از آنها اشاره مینماییم.
الف – صفات فردی :
1. خشوع در نماز
«الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»
«مؤمنین کسانی هستند که در نماز خویش خاشع و فروتن هستند و دیده بر سجدهگاه خود دارند و به این سو و آن سو نمینگرند و دلشان در گرو مهر و عشق به خداست.
2. دوری از گفتار و عملکرد بیهوده
«وَ الَّذِینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ»
مردم با ایمان کسانی هستند که از هر گفتار و نوشتار و عملکرد بیهوده و بیثمر و بیاهمیت روی میگردانند. چرا که به باور آنان چنین گفتار و کردار بیهوده و زشت و ناپسند است و باید از آن دوری جست.
3. پاکدامنی
«وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ»
آنان (مؤمنان) کسانی هستند که دامن خویش را حفظ میکنند، منظور از حفظ دامن خویش، این است که رابطۀ جنسی آنان تنها در قلمرو خانه و خانواده، و در چهارچوب مقررات شرعی و اخلاقی و انسانی است. و هرگز خود را با پستی و زشتی گناه آلوده نساخته، و دامان به حرام و گناه نمیآلایند، و چشم و دل و جسم را از حرام حفظ میکنند.
4. دوری از بدگمانی، غیبت، بدگویی، تجس
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً»[۲]
«ای کسانی که ایمان آوردهاید دوری گزینید از بعضی گمانهای (بد)، که آن گمان ها گناه است، و تجسس در عیوب دیگران نکنید (از چیزهایی که از بدی ایشان بر شما پنهان است) و غیبت و بدگویی از یگدیگر نکنید.
5. مقام تسلیم
مؤمن تمام امور وجودی خود را به اختیار خداوند واگذار میکند و در قرآن کریم، حضرت ابراهیم (علیه السّلام) از خداوند چنین مقامی را میطلبد «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ»[۳]
6. مقام یقین
مؤمن اعتقاد جازم نسبت به اصول دین و فروع دین دارد، مثلاً ممکن نیست انسان اعتقاد قطعی به روز حساب داشته باشد، و همواره آن روز را در خاطر داشته و به یاد آن باشد در عین حال پارهای گناهان را مرتکب شود و بالاخره (هم یوقنون) چنین کسی نه تنها مرتکب گناه نمیشود بلکه از ترس، به قرق گاههای خدا، نزدیک هم نمی گردد.