آثار و نتایج نهضت عاشورا
شهادت مظلومانه سید الشهدا و یارانش در کربلا،تأثیر بیدارگر و حرکت آفرین داشت و خونى تازه در رگهاى جامعه اسلامى دواند و جو نامطلوب را شکست و امتدادهاى آن حماسه،در طول تاریخ،جاودانه ماند.حتى در همان سفر اسارت اهل بیت نیز تأثیرات سیاسى این حادثه در اندیشههاى مردم آشکار شد.گروهى از اسرا را که به شام مىبردند، چون به تکریت رسیدند،مسیحیان آنجا در کلیساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته شدن حسین«ع»،ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند.به شهر«لینا»نیز رسیدند.مردم آنجا همگى گرد آمدند و بر حسین و دودمانش سلام و درود فرستادند و امویان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بیرون کردند.چون خبر یافتند که مردم«جهینه»هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند.به قلعه«کفر طاب»رفتند،به آنجا نیز راهشان ندادند.به حمس که وارد شدند،مردم تظاهرات کردند و شعار دادند:«اکفرا بعد ایمان و ضلالا بعد هدى؟»و با آنان درگیر شدند و تعدادى را کشتند.(۱)
برخى از تأثیرات حماسه عاشورا از این قرار است:
۱ـقطع نفوذ دینى بنى امیه بر افکار مردم
۲ـاحساس گناه و شرمسارى در جامعه،بخاطر یارى نکردن حق و کوتاهى در اداى تکلیف
۳ـفرو ریختن ترسها و رعبها از اقدام و قیام بر ضد ستم
۴ـرسوایى یزیدیان و حزب حاکم اموى
۵ـبیدارى روح مبارزه در مردم
۶ـتقویت و رشد انگیزههاى مبارزاتى انقلابیون
۷ـپدید آمدن مکتب جدید اخلاقى و انسانى(ارزشهاى نوین عاشورایى و حسینى)
۸ـپدید آمدن انقلابهاى متعدد با الهام از حماسه کربلا
۹ـالهام بخشى عاشورا به همه نهضتهاى رهایى بخش و حرکتهاى انقلابى تاریخ
۱۰ـتبدیل شدن«کربلا»به دانشگاه عشق و ایمان و جهاد و شهادت،براى نسلهاى انقلابى شیعه
۱۱ـبه وجود آمدن پایگاه نیرومند و عمیق و گسترده تبلیغى و سازندگى در طول تاریخ،بر محور شخصیت و شهادت سید الشهدا«ع»
از نهضتهاى شیعى پس از عاشورا،مىتوان«انقلاب توابین»،«انقلاب مدینه»،«قیام=مختار»،«قیام زید»،و...حرکتهاى دیگر را نام برد.براى توضیح بیشتر،به مدخل خاصهر یک از این نهضتها در همین مجموعه مراجعه شود.تأثیر حماسه عاشورا را درانقلابهاى بزرگى که در طول تاریخ،بر ضد ستم انجام گرفته،چه در عراق و ایران و چه در کشورهاى دیگر،نباید از یاد برد.«فرهنگ شهادت»و انگیزه جهاد و جانبازى که در انقلاب اسلامى ایران و هشت سال دفاع مقدس در جبههها جلوهگر بود،گوشهاى از این تأثیر پذیرى است.شعار«نهضت ما حسینیه،رهبر ما خمینیه»که در مبارزات ملت مسلمان ایران بر ضد طاغوت طنین افکن بود و نیز شور حسینى جبهههاى رزم ایران،گواه روشن تأثیر گذارى کربلا در قرنها پس از آن حماسه مقدس است.
یکى از نویسندگان محقق، نتایج نهضت کربلا را عبارت مىداند از:
۱ـپیروزى مسأله اسلام و حفظ آن از نابودى
۲ـهزیمت امویان از عرصه فکرى مسلمین
۳ـشناخت اهل بیت بعنوان نمونههاى پیشوایى امت
۴ـتمرکز شیعه از بعد اعتقادى بر محور امامت
۵ـوحدت صفوف شیعه در جبهه مبارزه
۶ـایجاد حس اجتماعى در مردم
۷ـشکوفایى موهبتهاى ادبى و پدید آمدن ادبیات عاشورایى ۸ـمنابر وعظ و ارشاد،به عنوان وسیله آگاهانیدن مردم
۹ـتداوم انقلاب بصورت زمینه سازى نهضتهاى پس از عاشورا(۲) حادثه کربلا،گشاینده جبهه اعتراض علیه حکومت امویان و سپس عباسیان شد،چه به صورت فردى که روحهاى بزرگ را به عصیان و افشاگرى واداشت،و چه به شکل مبارزههاى گروهى و قیامهاى عمومى در شهرى خاص یا منطقهاى وسیع.(۳)
خون او تفسیر این اسرار کرد
ملت خوابیده را بیدار کرد(۴)
_____________________________________
۱ـعاشورا فى الأدب العاملى المعاصر،ص ۵۴ به نقل از منتخب طریحى و مقتل ابى مخنف.
۲ـبراى تفصیل آن ر.ک:«حیاه الامام الحسین»،باقر شریف القرشى،ج ۳،ص ۴۳۶،(معطیات الثوره) .
۳ـدر این زمینهها ر.ک:«الانتفاضات الشیعیه»،هاشم معروف الحسنى،«امامان و جنبشهاى مکتبى»،محمد تقى مدرسى.
۴ـکلیات اقبال لاهورى،ص .۷۵
فرهنگ عاشورا صفحه۲۱
جواد محدثى