دهانی که روزه دار است، فقط چیزی نمی خورد؛
اما زبانی که روزه گرفته است، مسئولیت بزرگی را به عهده دارد.

زبانِ روزه دار به معنی روزه ی سکوت نیست؛
اصلا در اسلام چیزی به عنوان روزه ی سکوت نداریم.

وقتی مومن روزه دار، زبانش را هم در حریم روزه وارد می کند،
یعنی در عین اینکه دهانش چیزی نمی خورد اما زبان،
به همه ی کارهای روزمره ی خود ادامه می دهد؛
اما به گونه ای دیگر.

 

زبان، سردمدار همه ی ارتباطات اجتماعی ماست.
پس وقتی زبان روزه دار باشد، همه ی ارتباطات ما با دیگران،
می تواند رنگ و بوی کبریایی روزه را به خود بگیرد.

بحث زبان روزه دار را با یک تطبیق قرآنی پی می گیریم:

آیه ی شریفه ای که فرمان روزه را اعلام می نماید،
می فرماید نتیجه ی روزه داری، "تقوا" است
و امید است که با روزه، به پرهیزکاری برسید.

"یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیامُ
كَما كُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ"

(بقره183)

 

آیه ی شریفه ی دیگری از سوره ی احزاب،
"تقوا" را با یکی از ویژگی های زبان روزه دار
یعنی "قول سدید" پیوند می زند.

"یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیدا"

(احزاب70) ...........

 

اینجا نکته ای وجود دارد:

مگر تقوا که همه ی ابعاد زندگی را دربرمی گیرد،
شامل زبان و سخن ما نمی شود؟

پس چرا در این آیه تقوا پیشه کردن و سخن سدید گفتن،
در کنار هم و در قالب دو دستور آمده اند؟

شاید یک پاسخ این باشد که جدا آوردن ادب سخن گفتن،
برای برجسته کردن و تأکید بر آن باشد.

شاید این بیان ویژه ی قرآن درباره ی نحوه ی سخن گفتن،
برای توجه دادن به اهمیت و تأثیر ویژه ی
"تقوای زبان" باشد در زندگی ما.

بحثمان زبان روزه دار بود.
می شود گفت در فرهنگ قرآن، زبان روزه دار،
یعنی زبانِ باتقوا.

یعنی زبانی که سخن هایش با
معیارهای قرآنی همخوانی دارد.

 

چند معیار قرآنی برای تقوای زبان:


1- سخن نیک


"وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً"

(بقره 83)

"و با سخنان نیكو با مردم سخن گویید"

در كافى از امام ابى جعفر (علیه السلام) روایت آورده، كه در ذیل جمله:

(وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً)
فرمود:
به مردم بهترین سخنى كه دوست می دارید به شما بگویند، بگویید.

(اصول كافى ج 2 ص 165 ح 10)

 

و نیز امام صادق (علیه السلام) در تفسیر این آیه فرمودند:

"با مردم سخن بگویید، اما بعد از آنكه صلاح
و فساد آن را تشخیص داده باشید،
و آنچه صلاح است بگویید."

(اصول كافى ج 2 ص 164 ح 9)

و در كتاب معانى، از امام باقر (علیه السلام) روایت كرده،
كه فرموده:

به مردم چیزى را بگویید، كه بهترین سخنى باشد كه شما دوست
می دارید به شما بگویند، چون خداى عز و جل دشنام و لعنت
و طعن بر مومنان را دشمن می دارد، و كسى راكه
مرتكب این جرائم شود، فاحش و مفحش
باشد،و دریوزگى كند، دوست نمی دارد،
در مقابل، اشخاص با حیا و حلیم و
عفیف،و آنهایى را كه می خواهند
عفیف شوند،دوست می دارد.

(ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، ص: 331)