به گزارش مشرق به نقل از روزنگار علمی کمیته تحلیل اپیدمیولوژیک کرونا ویروس وزارت بهداشت، مقاله ای به منظور بررسی چشم انداز تهیه واکسن کرونا ارائه شده است.

در این مقاله آمده است توالی ژنتیکی SARS-CoV-۲، کروناویروس که باعث COVID-۱۹ می شود در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰ منتشر شد و باعث ترغیب فعالیت های جهانی گسترده به منظور تحقیق و توسعه برای تولید واکسن در برابر این بیماری شد.

بیشتر بخوانید:

چه نکاتی در مورد کرونا نادرست هستند؟

آزمایش بالینی واکسن کرونا در روسیه

احتمال تولید واکسن کرونا تا یک سال دیگر

میزان تأثیر پاندمی COVID-۱۹ بر عوامل انسان دوستانه و اقتصادی، سبب ارزیابی فناوری نسل بعدی تولید واکسن برای سرعت بخشیدن به این امر شده است. اولین کاندید واکسن COVID-۱۹ در ۱۶ مارس ۲۰۲۰ وارد آزمایش بالینی شد.

گروه های متفاوتی از جمله global health authorities و CEPI و vaccine developers برای حمایت از تولید واکسن همکاری می کنند. برای تسهیل این تلاش، مرور کلی بر چشم انداز جهانی فعالیت در زمینه واکسن COVID ۱۹ انجام شده است.

در ۸ آوریل ۲۰۲۰ تحقیق و توسعه واکسن COVID-۱۹ شامل ۱۱۵ کاندید واکسن بود که از این میان ۷۸ واکسن به عنوان واکسن فعال تأیید شدند اما ۳۷ مورد تأیید نشدند. از  ۷۸ پروژه فعال تأیید شده، ۷۳ مورد در مرحله پیش بالینی و بررسی هستند.

واکسن های پیشرفته تر به مرحله بالینی وارد شدند که شامل موارد زیر است:

mRNA-۱۲۷۳ from Moderna

Ad۵-nCoV from CanSino Biologicals

INO-۴۸۰۰ from Inovio

LV-SMENP-DC

pathogen-specific aAPC from Shenzhen

Geno-Immune Medical Institute

تعداد زیادی از سازندگان واکسن، برنامه هایی برای شروع آزمایش واکسن در انسان در سال ۲۰۲۰ اعلام کرده اند.

طیف وسیعی از فناوری ها برای تولید واکسن COVID-۱۹ ارزیابی شده اند از جمله، اسیدنوکلئیک (DNA و RNA) پارتیکل های شبیه ویروس، پپتید، viral vector یا (replicating and non-replicating)، پروتئین نوترکیب، ویروس زنده ضعیف شده و ویروس غیرفعال شده.

بسیاری از این روش ها در حال حاضر مبنای واکسن های دارای مجوز نیستند اما تجربه در زمینه هایی مانند اونکولوژی، سازندگان را ترغیب کرده تا از رویکردهای نسل بعدی برای افزایش سرعت، توسعه و تولید، بهره برداری کنند.

قابل درک است که برخی از بسترهای واکسن، ممکن است برای زیرگروه های خاصی از جمعیت (مانند سالمندان، کودکان، خانم های باردار و بیماران با اختلال سیستم ایمنی) مناسب تر باشد.

با توجه به فعالیت شرکت ها، سیستم های تولید واکسن مبتنی بر DNA یا mRNA انعطاف پذیری بالایی از نظر دستکاری آنتی ژن و سرعت دارند. در واقع Moderna آزمایش بالینی واکسن مبتنی
بر  mRNAخود (mRNA-۱۲۷۳) را فقط ۲ ماه پس از شناسایی توالی آغاز کرد.

واکسن های مبتنی بر viral vectors سطح بالایی از بیان پروتئین و پایداری طولانی مدت را نشان داده و پاسخ ایمنی قوی ایجاد می کنند.

همچنین واکسن های مجازی بر پایه پروتئین های نوترکیب برای سایر بیماری ها وجود دارند، بنابراین واکسن های کاندید از این دست می توانند از ظرفیت تولید موجود، در مقیاس بزرگ استفاده کنند. برای بعضی از بسترها، «ادجوانت ها» می توانند ایمونوژنیسیتی را افزایش داده و و دوزهای پایینتری را viable کنند، در نتیجه واکسیناسیون بیشتر افراد، بدون ایجاد خطر، امکانپذیر می شود.

تاکنون حداقل ۱۰ سازنده، برنامه هایی را برای تولید واکسن های «ادجوانت» علیه COVID-۱۹ اعلام کرده اند و سازندگان واکسن Dynavax و Seqirus  و GlaxoSmithKine متعهد شده اند «ادجوانت های» تأیید شده (به ترتیب AS۰۳ و MF۵۹ و CpG ۱۰۱۸) را تولید کرده و برای استفاده با سایر واکسن های کووید ۱۹ تولید شده، در دسترس قرار دهند.

اطلاعات عمومی در مورد آنتی ژن (های) ویژه SARS-CoV-۲ مورد استفاده در زمینه تولید واکسن محدود است. اکثر واکسن های کاندید شده که اطلاعاتشان در دسترس است، با هدف القای خنثی کردن آنتی بادی ها در برابر پروتئین (spike (S ویروسی عمل کرده و از جذب از طریق گیرنده ACE۲ انسانی، جلوگیری می کنند.

با این حال، هنوز مشخص نیست، چگونه اشکال مختلف و/ یا انواع پروتئین S مورد استفاده در واکسن های کاندید شده به یکدیگر یا اپیدمیولوژی ژنومی بیماری مربوط می شود. تجربه تولید واکسن SARS نشان دهنده پتانسیل اثرات تقویت ایمنی آنتی ژن های مختلف است که موضوعی مورد بحث بوده و می تواند به توسعه واکسن، مرتبط باشد.

مشخصات سازندگان واکسن؛

از بین واکسن های فعال تأیید شده، ۵۶ مورد (۷۲ درصد) توسط سازندگان خصوصی/ صنعت ساخته شده اند و ۲۲ مورد باقی مانده (۲۸ درصد) توسط مدیران دانشگاهی، بخش دولتی و سایر سازمان های غیر انتفاعی اداره می شوند. 

اگرچه تعدادی از سازندگان بزرگِ چند ملیتیِ واکسن (مانند Pfizer و Sanofi و Janssen و GlaxoSmithKine) درگیر ساخت واکسن کووید ۱۹ شده اند، بسیاری از سازندگان اصلی، کوچک بوده و/یا سازندگان با مقیاس بزرگ اما بی تجربه هستند. بنابراین، حصول اطمینان از هماهنگی تولید واکسن و توانایی و ظرفیت تأمین واضح تقاضا، مهم خواهد بود.

سازندگان اصلی واکسن فعال COVID-۱۹ در ۱۹ کشور توزیع شده اند که در مجموع بیش از سه چهارم جمعیت جهانی را تشکیل می دهند. با این حال، در حال حاضر هیچ اطلاعاتی در مورد فعالیت واکسن در آفریقا یا آمریکای لاتین وجود ندارد، اگرچه ظرفیت تولید واکسن و چارچوب های نظارتی در این مناطق وجود دارد.

اپیدمیولوژی COVID-۱۹ ممکن است از نظر جغرافیایی متفاوت باشد و این احتمال وجود دارد که کنترل مؤثر پاندمی به هماهنگی و درگیری بیشتری در نیمکره جنوبی برای تحقیقات و توسعه واکسن نیاز داشته باشد.

چشم انداز؛

تلاش جهانی در راستای تحقیق و توسعه واکسن در پاسخ به بیماری همه گیر COVID-۱۹ از نظر مقیاس و سرعت بی سابقه است. با توجه به ضرورت سرعت، واکسن می تواند در اوایل سال  ۲۰۲۱ تحت استفاده اضطراری یا پروتکل های مشابه، موجود باشد.

این نشان دهنده یک تغییر اساسی در مسیر توسعه واکسن سنتی است که به طور متوسط بیش از ۱۰ سال طول می کشد. حتی در مقایسه با بازه زمانی ۵ ساله شتاب برای تولید اولین واکسن ابولا، برای ساخت واکسن جدید مراحل توسعه موازی و سازگار، فرآیندهای نظارتی نوآورانه و ارزیابی ظرفیت تولید، ضروری خواهد بود.

به منظور ارزیابی اثربخشی واکسن، مدل های ویژه حیوانات COVID-۱۹ از جمله موش های ACE۲-transgenic، همسترها و پستانداران غیر انسانی، تهیه شده اند.

در حال حاضر هماهنگی و همکاری بین المللی قدرتمندی بین سازندگان واکسن، تنظیم کننده ها، سیاستگذاران، سرمایه گذاران، نهادهای بهداشت عمومی و دولت ها لازم خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که واکسن های نویدبخش مراحل آخر ( promising late-stage vaccine) می توانند در مقادیر کافی تولید شده و به طور عادلانه در کلیه مناطق آسیب دیده به ویژه مناطق با منابع حداقل توزیع شود.