يَابَنىِ إِسْرَ ءِيلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتىِ َ الَّتىِ أَنْعَمْتُ عَلَيْكمُ ْ وَ أَنىّ ِ فَضَّلْتُكمُ ْ عَلىَ الْعَالَمِينَ (122)
ای بنی‎اسرائیل! نعمت‌های مرا كه به شما عطا كردم و این‌كه شما را بر جهانیان [زمان خودتان] برتری دادم، یاد كنید. (122)
وَ اتَّقُواْ يَوْمًا لَّا تَجْزِى نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْاً وَ لَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَ لَا تَنفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَ لَا هُمْ يُنصَرُونَ (123)
و از روزی پروا كنید كه نه كسی از كسی عذابی را دفع می‎كند، و نه از كسی [در برابر گناهانش] عوضی می‎گیرند، و نه كسی را شفاعتی سود دهد، و نه [برای رهایی از آتش دوزخ] یاری می‎شوند. (123)
وَ إِذِ ابْتَلىَ إِبْرَاهِمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنىّ ِ جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَ مِن ذُرِّيَّتىِ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِينَ (124)
و [یاد كنید] هنگامی كه ابراهیم را پروردگارش به تكالیفی [بسیار مهم] آزمایش كرد، پس او همه را به‌طور كامل به انجام رسانید، پروردگارش [به خاطر شایستگی او] فرمود: «من تو را برای همه ی مردم پیشوا قرار دادم». ابراهیم گفت: «و از دودمانم [نیز پیشوایانی برگزین]». [پروردگار] فرمود: «پیمان من [كه امامت و پیشوایی است] به ستمكاران نمی‎رسد». (124)
وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَ أَمْنًا وَ اتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِمَ مُصَلىًّ وَ عَهِدْنَا إِلىَ إِبْرَاهِمَ وَ إِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتىِ َ لِلطَّائفِينَ وَ الْعَاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ (125)
و [یاد كنید] هنگامی كه ما این خانه [كعبه] را برای همه‌ی مردم محل گردهمایی و جایگاه امن قرار دادیم، و [فرمان دادیم:] از مقام ابراهیم جایگاهی برای نماز انتخاب كنید. و به ابراهیم و اسماعیل سفارش كردیم كه خانه‎ام را برای طواف كنندگان و اعتكاف‎كنندگان و ركوع كنندگان و سجده‎گذاران [از هر آلودگی ظاهری و باطنی] پاكیزه كنید. (125)
وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِمُ رَبّ ِ اجْعَلْ هَاذَا بَلَدًا ءَامِنًا وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ ءَامَنَ مِنْهُم بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْاخِرِ قَالَ وَ مَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلىَ عَذَابِ النَّارِ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ (126)
و [یاد كنید] آن‌گاه كه ابراهیم گفت: «ای پروردگار من این مكان را شهری امن قرار ده و اهلش را آنان كه به خدا و روز قیامت ایمان آورده‎اند از هر نوع میوه و محصول روزی بخش». خدا فرمود: «[دعایت را درباره ی مؤمنان اجابت كردم، ولی] هر كه كفر ورزد بهره‌ی اندكی به او خواهم داد، سپس او را به عذاب آتش می‎كشانم و آتش عاقبت بدی است». (126)

واژگان
1ـ تَتَّبِعَ: پیروی کنی. (اِتّباع: پیروى و دنبال كردن) (آیه 120)
2ـ لاتَجزی: جزاء داده نمی‌شود. (جَزاء: مکافات، پاداش و کیفر) (آیه 123)
3ـ فَاَتَمَّهُن‎: آن ها را به آخر رساند. (اِتمام: به آخر رساندن و تمام‌ کردن) (آیه 124)
4ـ العَاكِفِینَ: كسانى كه به قصد عبادت چند روز در مسجد می‌مانند و از آن بیرون نمی‌روند. (جمعِ عاكِف) (آیه 125)
5ـ اُمَتِّعُه: او را بهره می‌دهم. (تَمتیع: برخوردار کردن. بهره‌مند ساختن) (آیه 126)

نکات تفسیری
آیه 120
یهود و نصاری (لجوج) هرگز به اسلام میل نخواهند داشت
رسول گرامی اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم به سبب خیرخواهی خویش، در این امید بود که اهل کتاب همگی هدایت شده و به دین اسلام بگروند؛ زیرا آن‌ها مشخّصات پیامبر موعود را در کتاب‎های خود خوانده بودند؛ امّا خداوند در این آیه، این آگاهی را به حضرت می‎دهد که یهود و نصاری (لجوج) هرگز به اسلام میل نخواهند داشت و از تو راضی نخواهند شد؛ بلکه انتظار دارند که تو نیز از آیین آن‌ها پیروی کنی!
آیه 121
1/121ـ حق‌طلبان هدایت می‌شوند
از آن‌جا كه جمعى از حق‌طلبان يهود و نصارى، دعوت پيامبر اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم را لبيك گفتند و اين آئين را پذيرا شدند، قرآن پس از مذمت گروه سابق از اين‌ها به نيكى ياد مى كند اين‌ها كسانى بودند كه به راستى حق تلاوت كتاب آسمانى خويش را (كه تفكر و انديشه و سپس عمل است) بجا آوردند و همان سبب هدايت‌شان شد، چرا كه بشارت‌هاى ظهور پيامبر موعود را كه در آن كتب خوانده بودند منطبق بر پيامبر اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم ديدند و تسليم شدند و خدا هم از آن‌ها تقدير كرده است.
2/121ـ تلاوت شایسته
تعبیر تلاوت شایسته تعبير پر معنايى است و خط روشنى براى ما در برابر قرآن مجيد و كتب آسمانى مشخص مى سازد.
امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی این آیه و روش کسانی که کتاب خدا را شایسته تلاوت می‌کنند ‎فرمود:
« 1ـ آيات آن را شمرده شمرده مى خوانند،
2ـ و در معناى آن تدبر نموده،
3ـ به احكامش عمل مي‌كنند،
4ـ و به وعده هايش اميد مى بندند،
5ـ و از تهديدهايش مى هراسند،
6ـ و از داستان‌هايش عبرت مى گيرند،
7ـ اوامرش را به كار بسته،
8ـ نواهيش را اجتناب مى كنند
و به خدا سوگند، معناى حق تلاوت اين است، نه اين‌كه تنها آياتش را حفظ كنند، و حروفش را درس بگيرند و سوره هايش را بخوانند و بند بند آن را بشناسند كه به‌عنوان مثال فلان سوره ده يكش چند آيه و پنج يكش چند است.
و بسيار كسانى كه حروف آن را به‌طور كامل از مخرج اداء مي‌كنند، ولى حدود آن را ضايع مي‌گذارند،
بلكه تلاوت به معناى تدبر در آيات آن، و عمل به احكام آن است،
هم‌چنان كه خداى تعالى فرموده:
كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ، لِيَدَّبَّرُوا آياته ـ
كتابى است مبارك كه به تو نازل كرديم، تا در آياتش تدبر كنند (ص/29)».
آیه124
1/124ـ آزمایش ابراهیم
آزمایش ابراهیم
در تفسیر عبارت « وَ إِذِ ابْتَلىَ إِبْرَاهِمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ ـ خداوند ابراهیم را با کلمات آزمود»
گفته‎اند که:
مراد از کلمات، انواع آزمایش‎ها و سختی‎هایی است که برای آن حضرت پیش آمد؛ مانند:
1ـ قرار دادن زن و فرزند در سرزمین خشک و بی‎گیاه مکّه،
2ـ قیام علیه بت‌پرستان و شکستن بت‎های آنان،
3ـ قرار گرفتن در دل آتش،
4ـ مهاجرت از سرزمین بت‌پرستان
5ـ و بالاخره عمل به دستور ذبح فرزند دلبندش اسماعیل.
2/124ـ امامت ابراهیم
هنگامى كه ابراهیم علیه‌السلام از عهده اين آزمايش‌ها بر آمد، خداوند جايزه اى به او داد و فرمود:
قَالَ إِنىّ ِ جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا
«من تو را امام و رهبر و پيشواى مردم قرار دادم».
3/124ـ امام کیست؟
کسی که مردم به او اقتدا می‎کنند و او را پیشوای خود قرار می‎دهند و از گفتار و کردار او تبعیّت می‎کنند، امام است. وظیفه‌ی پیامبر، رساندن پیام‎های خداوند و نشان دادن راه سعادت به مردم است، امّا وظیفه‌ی امام، اجرای دستورهای الهی است؛ یعنی امام با نیروی الهی خویش، راه را نشان می‎دهد و کسانی را که زمینه‌ی‌ هدایت و رسیدن به کمال را دارند، رهبری می‎کند و به سعادت دنیا و آخرت می‎رساند.
4/124ـ دلیل عصمت امام
آیه 124 سوره بقره، یکی از دلایل عصمت امام است؛ زیرا روشن است که ابراهیم امامت را برای آن دسته از ذریه‌ی خود که در آینده ستمکار و ظالم می شوند، درخواست نکرد؛ بلکه یا برای گروهی درخواست می‌کرد که مرتکب گناهی عمدی یا سهوی در گذشته شده‌اند و اکنون توبه کرده و در زمره‌ی صالحان قرار گرفته‌اند
و یا برای کسانی درخواست می‌کرد که هیچ‌وقت مرتکب گناه و خطا حتی به صورت کوچک و از روی سهو و فراموشی نگشته‌اند.
خداوند، درخواست او درباره‌ی گروه اول را رد نموده و می‎فرماید: «لَا يَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِينَ ـ پیمان امامت من به ظالمان نمی‎رسد»؛
یعنی ظلم، ستم و بیدادگری، به هر نوعی و در هر جا و از هرکس، سبب محرومیّت از مقام والای امامت مردم می‎شود.
از این مطلب روشن می‌شود، امامت، خاص معصومان علیهم‌السلام است که هیچ گاه مرتکب معصیت نشده اند.
آیه 125
مکه، محلّ بازگشت مردم
«مَثابه» از ماده «ثوب» به معنای بازگشت چیزی به حالت نخستین است و چون خانه‌‌ی خدا مرکزی بوده است که موحّدان همه‌ساله به سوی آن روی می‎آوردند و از نظر جسمانی و روحانی به فطرت پاک خود باز می گشتند، بدان «مَثابة» گفته شده است.
آیه 126
دعای ابراهیم برای ساکنان مکه
در این آیه، حضرت ابراهیم علیه‌السلام دو درخواست مهم از پروردگار براى ساكنان سرزمین مقدس مکه مى‎كند:
1ـ این سرزمین را مکان امن برای همه قرار دهد.
2ـ به آن دسته از ساکنان آن که اهل ایمان هستند، رزق و روزی فراوان عطا نماید.
وی تقاضای دوم خویش را تنها درباره‌ی مؤمنان مطرح نمود و درباره‌ی دیگر ساکنان این شهر دعا نکرد؛ زیرا می‌‌دانست که رحمت عام الهی، شامل همه می‌گردد و خدا رزق و روزی خویش را به هر دو دسته از مؤمنان و کفار می‌دهد، ولی می خواست تبری و بیزاری خود از کفار را حتی در دعا نیز رعایت نموده و بر اصیل بودن این نعمت‌ها برای مؤمنان تأکید نماید.

پیام ها
1ـ در مقابل دشمن نباید از اصول عقب‌نشینی کرد؛ چرا که او به هیچ چیزی جز محو و نابودی مكتب راضى نمى‎شود. «لَن تَرضى‎ عَنكَ... حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم» (آیه 120)
2ـ برای سپردن مسئولیّت حسّاس به افراد، گزینش و آزمایش لازم است. «اِذِ ابتَلى‎ اِبراهِیمَ رَبُّه بِكَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ اِنِّی جاعِلُكَ لِلنَّاسِ اِماما» (آیه 124)
3ـ مسجدِ مسلمانان بايد پاكيزه و رغبت انگيز باشد. «طَهِّرا ... الرُّكَّعِ السُّجُودِ»» (آیه 125)
4ـ در دعا، به دیگران و حتی نسل های پس از خود نیز توجه کنیم. «رَبِّ اجعَل هذا بَلَداً آمِناً وَ ارزُق اَهلَه» (آیه 126)
‎5ـ امنیت و اقتصاد، دو نیاز مهم شکل گیری و پیشرفت جوامع بشری است. «آمِناً وَ ارزُق» (آیه 126)
‎6ـ بهره‎مندى در دنیا، همیشه نمی‎تواند نشانه‌ی‎ لطف خداوند به انسان باشد؛ بلکه ممکن است نوعی عذاب تدریجی برای او باشد. (به این نوع عذاب، «استدراج» گفته می شود) «وَ مَن كَفَرَ فَاُمَتِّعُهُ قَلِیلا ثُمَّ اَضطَرُّهُ اِلى‎ عَذابِ النَّار» (آیه 126)

نمونه سؤالات چهار گزینه‌ای
1ـ معنی واژه « فَاَتَمَّهُن » کدام است؟
الف) خوب امتحان داد
ب) خوب امتحان گرفت
ج) پس سختی‌های زیادی را تحمل کرد
د) آن ها را به آخر رساند

2ـ طبق آیه زیر دلیل این‌که برخی از یهود و نصاری به اسلام ایمان آوردند چه بود؟
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَن يَكْفُرْ بِهِ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ (بقره/121)
الف) اخلاق خوب و شایسته پیامبر صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم
ب) ترس از عذاب الهی
ج) بجا آوردن حق تلاوت كتاب آسمانى خويش
د) هر سه مورد

3ـ کدام گزینه از اعمالی که مؤمنین (طبق فرمایش امام صادق علیه‌السلام) برای ادای حق تلاوت قرآن انجام می‌دهند؛ نیست؟
الف) آيات آن را شمرده شمرده مى خوانند، و در معناى آن تدبر می‌نمایند
ب) از تحریف قرآن چه به لحاظ ظاهری و چه از نظر معنوی جلوگیری می‌نمایند
ج) و به وعده هايش اميد مى بندند، و از تهديدهايش مى هراسند
د) از داستان‌هايش عبرت مى گيرند

4ـ کدام آیه دلیل اثبات معصوم بودن امام است؟
الف) وَ إِذِ ابْتَلىَ إِبْرَاهِمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ
ب) قَالَ إِنىّ ِ جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا
ج) قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِى الظَّالِمِينَ
د) قَالَ وَ مِن ذُرِّيَّتىِ

5ـ کدام گزینه پیام این بخش از آیه 126 سوره بقره نیست؟
«وَ مَن كَفَرَ فَاُمَتِّعُهُ قَلِیلاً ثُمَّ اَضطَرُّهُ اِلى‎ عَذابِ النَّار»
الف) بهره‎مندى در دنیا، همیشه نشانه‌ی‎ لطف خداوند به انسان نیست؛ بلکه ممکن است نوعی عذاب تدریجی باشد
ب) بهره‎مندى در دنیا، همیشه نشانه‌ی‎ لطف خداوند به انسان است ولی برخی این نعمت را کفران می‌کنند
ج) هر کس کافر شود برخورداری از نعمت‌های الهی برایش دشوار و اندک می‌گردد
د) کفار نعمت اندکی را که دارند با اضطراب استفاده می‌کنند و این خودش نوعی عذاب است


سؤالات پژوهشی
1. چرا با وجود مقام عصمت پیامبر اسلام صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم، خداوند او را در آیه 120به ‌گونه‌ای خطاب می‌کند که گویا ممكن است ایشان از یهود پیروى كند؟ (نمونه)
2. فرق نبوّت، امامت و رسالت‎ در چیست و با توجه به آیه‌ی 124 بگویید کدام مقام بالاتر است؟ (نمونه)
3. مراد از «كَلِمَة» در قرآن چیست؟ (المیزان)





 

	دریافت فایل بروشور درس نوزدهم  PDF
	دریافت فایل  word درس نوزدهم
	پرده نگار (پاورپوینت) درس نوزدهم

 

 نکته: برای اجرای کامل و بدون نقص پاورپونت های نورمبین از powerpoint 2013 به بالا استفاده کنید.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: