اعمال شب اول ماه رمضان + دعا، نماز و آداب حلول ماه رمضان

اعمال شب اول ماه رمضان به همراه دعا، نماز، روزه، غسل و فضیلت های شب حلول ماه مبارک رمضان به همراه مناجات و دعای حضرت امام صادق (علیه السلام)، دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه، دعای امام جواد (علیه السلام) و دعای حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) در این مطلب آماده شده است.

اولین روز از ماه رمضان المبارک؛ ماه مهمانی پروردگار عالم است، در بین ماه های سال قمری، ماه مبارک رمضان، از قداست و جایگاه ویژه ای برخوردار است چنانکه در دعای مخصوص آن می خوانیم: «.. و هذا شهر عظمته و کرمته و شرفته و فضلته علی الشهور…»؛[1] «و رمضان، ماهی است که او را عظمت و کرامت و شرافت، و فضیلت دادی، نسبت به ماه های دیگر.» برای شب و روز اول این ماه، اعمال زیادی ذکر شده است:.

فضیلت های ماه رمضان

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرمایند: «اگر کسی در این ماه، یک آیه از قرآن، تلاوت کند، ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان، یک بار قرآن را ختم کرده باشد.»[2] از امام صادق (علیه السلام) نیز نقل شده است: «هرکس در ماه رمضان، صدقه ای بدهد خداوند هفتاد نوع، بلا را از او دور می کند.»[3]

حضرت علی (علیه السلام) از پیامبر خاتم (صلی الله علیه وآله) نقل می فرماید: «هیچ مؤمنی نیست که ماه رمضان را، به حساب خدا، روزه بگیرد، مگر آن که خدای تبارک و تعالی، هفت خصلت را برای او لازم گرداند، هرچه حرام در پیکرش باشد محو و ذوب گرداند. به رحمت خدای عزوجل نزدیک می شود. (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت آدم را می پوشاند. خداوند لحظات جان دادن را، برای او، آسان کند. از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان است. خدای عزوجل از خوراکی های لذیذ بهشتی او را نصیب دهد؛ و بالاخره خدای عزوجل، برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید. (پرسش کننده در این حدیث مفصل، عالم یهودی بود) که عرض کرد راست گفتی ای محمد.»

اعمال شب اول ماه رمضان

اوّل

استهلال [یعنی جست وجوی هلال ماه] و بعضی استهلال این ماه را واجب دانسته اند.

دوم

چون رؤیت هلال کرد، به هلال اشاره نکند، بلکه رو به قبله کرده و دست ها را به آسمان بردارد و هلال را خطاب کرده و بگوید:

رَبِّی وَرَبُّکَ اللّٰهُ رَبُّ الْعالَمِینَ. اللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالْأَمْنِ وَالْإِیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ وَالْمُسارَعَةِ إِلیٰ مَا تُحِبُّ وَتَرْضیٰ. اللّٰهُمَّ بارِکْ لَنا فِی شَهْرِنا هٰذَا، وَارْزُقْنا خَیْرَهُ وَعَوْنَهُ، وَاصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَشَرَّهُ وَبَلاءَهُ وَفِتْنَتَهُ.

ای ماه، پروردگار من و تو، خدا پروردگار جهانیان است. خدایا، ماه را بر ما نو کن به ایمنی و ایمان و تندرستی و اسلام و شتافتن به سوی آنچه دوست داری و خشنود می شوی. خدایا، در این ماه به ما برکت بخش و خیر و کمکش را روزی ما فرما و زیان و گزند و بلا و فتنه اش را از ما بگردان.

و روایت شده: زمانی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هلال ماه رمضان را رؤیت می کرد، روی شریفش را به جانب قبله می گرداند و می گفت:

اللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالْأَمْنِ وَالْإِیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ وَالْعافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَدِفاعِ الْأَسْقامِ وَالْعَوْنِ عَلَی الصَّلاةِ وَالصِّیامِ وَالْقِیامِ وَتِلاوَةِ الْقُرْآنِ. اللّٰهُمَّ سَلِّمْنا لِشَهْرِ رَمَضانَ، وَتَسَلَّمْهُ مِنّا، وَسَلِّمْنا فِیهِ حَتَّیٰ یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَغَفَرْتَ لَنا وَرَحِمْتَنا.

خدایا، این ماه را بر ما نو کن به ایمنی و ایمان و سلامت و اسلام و عافیت بزرگ و دفاع در برابر بیماری ها و یاری بر نماز و روزه و شب زنده داری و تلاوت قرآن. خدایا، ما را برای ماه رمضان سالم گردان و ماه رمضان را از ما سالم دریافت کن و ما را در آن تا از ما بگذرد به سلامت دار درحالی که از گناهان ما درگذشته و ما را مورد آمرزش و رحمت خویش قرار داده باشی.

و از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده: چون رؤیت هلال کردی بگو:

اللّٰهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضانَ وَقَدِ افْتَرضْتَ عَلَیْنا صِیامَهُ، وَأَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَالْفُرْقانِ. اللّٰهُمَّ أَعِنَّا عَلَیٰ صِیامِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنّا، وَسَلِّمْنا فِیهِ، وَسَلِّمْنا مِنْهُ، وَسَلِّمْهُ لَنا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَةٍ، إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، یَا رَحْمٰنُ یَا رَحِیمُ.

خدایا، ماه رمضان آمد و تو روزه آن را بر ما واجب کرده ای و قرآن را در آن برای هدایت و دلایلی روشن از هدایت وسیله تشخیص حق از باطل نازل کرده ای. خدایا، ما را بر روزه اش یاری کن و آن را از ما بپذیر و ما را در آن و از آن سالم بدار و آن را برای ما سالم گردان، در آسانی و عافیت از جانب خویش، همانا تو بر هر چیز توانایی، ای بخشنده، ای مهربان.

سوم

«دعای چهل وسوم صحیفه کامله سجادیه» را در هنگام رؤیت هلال بخواند.
سیدبن طاووس روایت کرده: روزی حضرت سجّاد (علیه السلام) در راهی می گذشت که به هلال ماه رمضان نظر کرد، پس ایستاد و گفت:

أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ، الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنازِلِ التَّقْدِیرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ، آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ، وَأَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ، وَجَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیاتِ مُلْکِهِ، وَعَلامَةً مِنْ عَلاماتِ سُلْطانِهِ، فَحَدَّ بِکَ الزَّمانَ، وَامْتَهَنَکَ بِالْکَمالِ وَالنُّقْصانِ، وَالطُّلُوعِ وَالْأُفُولِ وَالْإِنارَةِ وَالْکُسُوفِ فِی کُلِّ ذٰلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ، وَ إِلیٰ إِرادَتِهِ سَرِیعٌ، سُبْحانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ مِنْ أَمْرِکَ! وَأَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ! جَعَلَکَ مِفْتاحَ شَهْرٍ حادِثٍ لِأَمْرٍ حادِثٍ

ای آفریده فرمان بردار، رونده کوشا و شتابان، رفت وآمدکننده در منزلگاه های معین، ای متصرف در چرخ گردان تدبیر، ایمان آوردم به آن کس که با تو تاریکی ها را روشن کرد و آنچه را به سختی می توان یافت آشکار ساخت و تو را نشانه ای از نشانه های چیرگی و علامتی از علائم قدرت خود قرار داد، پس زمان را به تو محدود کرد و گاهی تو را به نقص و گاهی به کمال وقتی به طلوع و زمانی به غروب و حالتی پرنور و حالتی گرفته، مسخّر خویش کرد، تو در تمام این حالات مسخّر اویی و به سوی اراده اش شتابانی، منزّه است او، چه عجیب است تدبیری که در حق تو به کار برده و چه دقیق است آنچه درباره تو انجام داده، تو را کلید ماهی نو برای کارهایی نو ساخته،

فَأَسْأَلُ اللّٰهَ رَبِّی وَرَبَّکَ، وَخالِقِی وَخالِقَکَ، وَمُقَدِّرِی وَمُقَدِّرَکَ، وَمُصَوِّرِی وَمُصَوِّرَکَ؛ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکَةٍ لَاتَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ، وَطَهارَةٍ لَاتُدَنِّسُهَا الْآثامُ، هِلالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفاتِ، وَسَلامَةٍ مِنَ السَّیِّئاتِ، هِلالَ سَعْدٍ لَانَحْسَ فِیهِ، وَیُمْنٍ لَانَکَدَ مَعَهُ، وَیُسْرٍ لَایُمازِجُهُ عُسْرٌ، وَخیْرٍ لَایَشُوبُهُ شَرٌّ، هِلالَ أَمْنٍ وَإِیمانٍ، وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسانٍ، وَسَلامَةٍ وَ إِسْلامٍ

پس از پروردگار که پروردگار من وتوست و آفریننده من وتوست و مهار مقدّرات من و تو در کف قدرت اوست و صورتگر من وتوست می خواهم؛ که بر محمّد و خاندانش درود فرستد و تو را ماه برکتی قرار دهد که گذشت روزگاران آن را از بین نبرد و ماه پاکی که گناهان آن را آلوده نگرداند، هلال ایمنی از آفات و سلامتی از زشتی ها، هلال خوش طالعی برکنار از بدیمنی و مبارکی بدون گرفتاری و آسایش بدون دشواری، و خیر بدون شرّ، هلال ایمنی و امان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنا مِنْ أَرْضیٰ مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ؛ وَأَزْکیٰ مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ، وَأَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ، وَوَفِّقْنَا اللّٰهُمَّ فِیهِ لِلطَّاعَةِ وَالتَّوْبَةِ، وَاعْصِمْنا فِیهِ مِنَ الْآثامِ وَالْحَوْبَةِ، وَأَوْزِعْنا فِیهِ شُکْرَ النِّعْمَةِ، وَأَلْبِسْنا فِیهِ جُنَنَ الْعافِیَةِ، وَأَتْمِمْ عَلَیْنا بِاسْتِکْمالِ طاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ، إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنّانُ الْحَمِیدُ، وَصَلَّی اللّٰهُ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّیِّبِینَ، وَاجْعَلْ لَنا فِیهِ عَوْناً مِنْکَ عَلَیٰ مَا نَدَبْتَنا إِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طاعَتِکَ وَتَقَبَّلْها إِنَّکَ الْأَکْرَمُ مِنْ کُلِّ کَرِیمٍ، وَالْأَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحِیمٍ، آمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.

خدایا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از پسندیده ترین کسانی قرار ده که این ماه بر آنان طلوع کرده؛ و پاکیزه ترین کسانی که به آنها نظر کرده و خوشبخت ترین کسانی که در آن به بندگی تو گردن نهاده اند و ما را در این ماه توفیق توبه عنایت کن و از گناه حفظ فرما و از انجام نافرمانی ات بازدار و ادای شکر نعمتت را به ما ارزانی کن و لباس های عافیت را بر ما بپوشان و به سبب انجام طاعت کامل، نعمتت را در این ماه بر ما تمام کن، زیرا که تو بس بخشنده و ستوده ای و درود خدا بر محمّد و خاندان پاکش و برای ما از جانب خود در این ماه مددی برسان، بر انجام آنچه ما را به آن خوانده ای از طاعت واجبت و آن را بپذیر، همانا تو کریم تر از هر کریمی و مهربان تر از هر مهربانی، آمین آمین ای پروردگار جهانیان.

چهارم

غسل شب اول ماه را انجام دهد. روایت شده: هرکه در شب اول ماه رمضان غسل کند تا ماه رمضان آینده بدنش دچار خارش نشود.

پنجم

اگر بتواند در نهر جاری غسل کند و سی کف آب بر سر بریزد که تا ماه رمضان آینده با طهارت معنوی باشد.

ششم

مزار امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند تا گناهانش ریخته و ثواب حاجیان و اهل عمره آن سال را دریابد.

هفتم

از این شب خواندن «هزار رکعت نماز این ماه» را که در پایان بخش دوم ذکر شد شروع کند.[4]

هشتم

در این شب دو رکعت نماز به جا آورد، در هر رکعت سوره حمد و سوره انعام را بخواند و از خدا درخواست کند که او را کفایت و از آنچه از دردها می ترسد حفظ کند.

نهم

دعای «اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ» را که در اعمال «شب آخر ماه شعبان» گذشت بخواند.

دهم

پس از نماز مغرب دست ها را بلند کند و این دعا را که از امام جواد (علیه السلام) وارد شده و در کتاب «اقبال» ذکر شده بخواند:

اللّٰهُمَّ یَا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبِیرَ وَهُوَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، یَا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَمَا تُخْفِی الصُّدُورُ وَتُجِنُّ الضَّمِیرُ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ. اللّٰهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَویٰ فَعَمِلَ، وَلَاتَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسِلَ، وَلَا مِمَّنْ هُوَ عَلَیٰ غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ

خدایا، ای آن که مالک تدبیر است و او بر هر چیز تواناست، ای آن که می داند خیانت دیده ها را و آنچه را سینه ها پنهان می کنند و نهاد نهان می سازد و او لطیف و آگاه است. خدایا، ما را از کسانی قرار ده که تصمیم گرفتند آنگاه انجام دادند و از کسانی قرار مده که تیره بخت شدند و در نهایت تنبلی کردند و از آنانی قرار مده که بر غیر عمل صالح تکیه کردند.

اللّٰهُمَّ صَحِّحْ أَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَأَعِنّا عَلَیٰ مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّیٰ یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُکَ هٰذَا وَقَدْ أَدَّیْنا مَفْرُوضَکَ فِیهِ عَلَیْنا. اللّٰهُمَّ أَعِنّا عَلَیٰ صِیامِهِ، وَوَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَنَشِّطْنا فِیهِ لِلصَّلاةِ، وَلَاتَحْجُبْنا مِنَ الْقِراءَةِ، وَسَهِّلْ لَنا فِیهِ إِیتاءَ الزَّکاةِ. اللّٰهُمَّ لَاتُسَلِّطْ عَلَیْنا وَصَباً وَلَا تَعَباً وَلَا سَقَماً وَلَا عَطَباً

خدایا، بدن های ما را از بیماری ها سلامتی بخش و ما را بر انجام آنچه از عمل بر ما واجب کرده ای یاری ده تا این ماه از ما سپری گردد درحالی که آنچه را در این ماه بر ما واجب کرده ای ادا کرده باشیم. خدایا، ما را بر روزه اش یاری ده و برای شب زنده داری اش موفق بدار و برای نماز در این ماه، ما را شاداب گردان و از قرائت قرآن محروم مساز و پرداخت زکات را در این ماه بر ما آسان گردان. خدایا، درد مُزمن، خستگی، بیماری، هلاکت را بر ما چیره مکن؛

اللّٰهُمَّ ارْزُقْنا الْإِفْطارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ. اللّٰهُمَّ سَهِّلْ لَنا فِیهِ مَا قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَیَسِّرْ مَا قَدَّرْتَهُ مِنْ أَمْرِکَ، وَاجْعَلْهُ حَلالاً طَیِّباً نَقِیّاً مِنَ الْآثامِ، خالِصاً مِنَ الْآصارِ وَالْأَجْرامِ

خدایا، افطار از روزی حلالت را روزی ما کن. خدایا، آنچه از روزی ات در این ماه قسمت ما کردی دست یافتن به آن را برای ما هموار کن و آنچه را از فرمانت برای ما تقدیر کرده ای آسان کن و آن را حلال و پاک و پاکیزه از گناهان و خالص از گرانباری ها و بزهکاری ها قرار ده.

اللّٰهُمَّ لَاتُطْعِمْنا إِلّا طَیِّباً غَیْرَ خَبِیثٍ وَلَا حَرامٍ، وَاجْعَلْ رِزْقَکَ لَنا حَلالاً لَایَشُوبُهُ دَنَسٌ وَلا أَسْقامٌ، یَا مَنْ عِلْمُهُ بِالسِّرِّ کَعِلْمِهِ بِالْأَعْلانِ، یَا مُتَفَضِّلاً عَلَیٰ عِبادِهِ بِالْإِحْسانِ، یَا مَنْ هُوَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، وَبِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ خَبِیرٌ، أَلْهِمْنا ذِکْرَکَ، وَجَنِّبْنا عُسْرَکَ، وَأَنِلْنا یُسْرَکَ، وَاهْدِنا لِلرَّشادِ، وَوَفِّقْنا لِلسَّدادِ، وَاعْصِمْنا مِنَ الْبَلایا، وَصُنَّا مِنَ الْأَوْزارِ وَالْخَطایا

خدایا، به ما مخوران جز غذای پاک که نه پلید باشد و نه حرام و روزی ات را برای ما حلال گردان که آلودگی ها و دردها با آن در نیامیزد، ای که دانایی اش به امور پنهان، همانند دانایی اش به امور آشکار است، ای فضل بخش بر بندگانش به احسان، ای آن که بر هر چیز تواناست و به هر چیز دانا و آگاه است، یادت را به ما الهام کن و از سختی بر ما، ما را برکنار دار و به آسانی ات ما را برسان و به راستی راهنمایمان باش و به استواری توفیقمان ده و از بلا نگاهمان بدار و ما را از بارهای گران گناهان و خطاها حفظ کن،

یَا مَنْ لَایَغْفِرُ عَظِیمَ الذُّنُوبِ غَیْرُهُ، وَلایَکْشِفُ السُّوءَ إِلّا هُوَ، یَا أَرْحَمَ الرّاحِمِینَ وَ أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ؛ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ، وَاجْعَلْ صِیامَنا مَقْبُولاً، وَبِالْبِرِّ وَالتَّقْویٰ مَوْصُولاً، وَکَذٰلِکَ فَاجْعَلْ سَعْیَنا مَشْکُوراً، وَقِیامَنا مَبْرُوراً، وَقُرْآنَنا مَرْفُوعاً، وَدُعاءَنا مَسْمُوعاً وَاهْدِنا لِلْحُسْنیٰ، وَجَنِّبْنا الْعُسْریٰ، وَیَسِّرْنا لِلْیُسْریٰ

ای آن که گناهان بزرگ را جز او نیامرزد و احدی بدی را جز او برطرف ننماید، ای مهربان ترین مهربانان و کریم ترین کریمان، بر محمّد و اهل بیت پاکش درود فرست و روزه ما را پذیرفته بدار و به نیکی و تقوا پیوندش ده و همچنین کوشش ما را مورد قدردانی و شب زنده داری ما را پذیرفته و قرائتمان را بالارفته و دعایمان را اجابت شده قرار ده و ما را به عاقبت به خیری هدایت کن و از دشواری برکنارمان بدار و ما را برای آسانی آماده کن

وَأَعْلِ لَنَا الدَّرَجاتِ، وَضاعِفْ لَنَا الْحَسَناتِ، وَاقْبَلْ مِنَّا الصَّوْمَ وَالصَّلاةَ، وَاسْمَعْ مِنَّا الدَّعَواتِ، وَاغْفِرْ لَنَا الْخَطِیئاتِ، وَتَجاوَزْ عَنَّا السَّیِّئاتِ، وَاجْعَلْنا مِنَ الْعامِلِینَ الْفَائِزِینَ، وَلَاتَجْعَلْنا مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ، حَتَّیٰ یَنْقَضِیَ شَهْرُ رَمَضانَ عَنَّا وَقَدْ قَبِلْتَ فِیهِ صِیامَنا وَقِیامَنا، وَزَکَّیْتَ فِیهِ أَعْمالَنا، وَغَفَرْتَ فِیهِ ذُنُوبَنا، وَأَجْزَلْتَ فِیهِ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ نَصِیبَنا، فَإِنَّکَ الْإِلٰهُ الْمُجِیبُ، وَالرَّبُّ الْقَرِیبُ، وَأَنْتَ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطٌ.

و درجاتمان را بالا بر و حسناتمان را دوچندان کن و روزه و نماز ما را بپذیر و دعاهایمان را شنوا باش، خطاهایمان را بیامرز و از گناهمان درگذر و ما را از عاملان رستگار قرار ده و از غضب شدگان و گمراهان قرار مده تا ماه رمضان از ما سپری گردد چنان که روزه ها و شب زنده داری مان را در آن پذیرفته باشی و کردارمان را در آن پاکیزه و گناهانمان را در آن مورد آمرزش قرار داده و سهم ما را در آن از هر خیری فراوان ساخته باشی، به یقین تویی معبود اجابت کننده دعاها و پروردگار نزدیک به بندگان و تویی احاطه کننده بر هر چیز.

یازدهم

در این شب دعای روایت شده از امام صادق (علیه السلام) را که در کتاب «اقبال» آمده بخواند:

اللّٰهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ، مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ، هٰذَا شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَأَنْزَلْتَ فِیهِ آیاتٍ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَالْفُرْقانِ. اللّٰهُمَّ ارْزُقْنا صِیامَهُ، وَأَعِنَّا عَلَیٰ قِیامِهِ

خدایا؛ ای پروردگار ماه رمضان، ای فرو فرستنده قرآن، این ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستادی و در آن دلایل روشنی از هدایت و شناسایی حق از باطل فرو فرستادی. خدایا، روزه آن را نصیب ما کن و بر شب زنده داری اش یاری مان ده،

اللّٰهُمَّ سَلِّمْهُ لَنا، وَسَلِّمْنا فِیهِ، وَتَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَمُعافاةٍ، وَاجْعَلْ فِیما تَقْضِی وَتُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَفِیما تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضاءِ الَّذِی لَایُرَدُّ وَلَایُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَاجْعَلْ فِیما تَقْضِی وَتُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ لِی فِی عُمْرِی، وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ.

خدایا، آن را برای ما سالم بدار و در آن به ما سلامتی ده و آن را از سوی خویش در آسانی و سلامت کامل از ما تحویل بگیر و در آنچه حکم می کنی و مقدّر می گردانی از فرمان حتمی خویش و در آنچه جدا می کنی از امر حکیمانه ات در شب قدر، از آن حکمی که برگشت نمی پذیرد و دگرگون نمی شود، مقرّر فرما که ما را از حاجیان خانه محترمت بنویسی، آنان که حجّشان قبول و سعی شان پذیرفته و گناهانشان آمرزیده گشته و بدی هایشان نادیده گرفته شده است و در آنچه حکم می کنی و مقدّر می نمایی مقرّر فرما که عمرم را طولانی گردانی و از روزی حلالت بر من وسعت بخشی.

دوازدهم

«دعای چهل وچهارم» صحیفه سجادیه را بخواند.

سیزدهم

بخواند دعای: «اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا شَهْرُ رَمَضانَ … إلی آخره» را که سید در کتاب «اقبال» نقل کرده است.

چهاردهم

بخواند: اللّٰهُمَّ إِنَّهُ قَدْ دَخَلَ شَهْرُ رَمَضانَ. اللّٰهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَجَعَلْتَهُ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدیٰ وَالْفُرْقانِ. اللّٰهُمَّ فَبارِکْ لَنا فِی شَهْرِ رَمَضانَ، وَأَعِنَّا عَلَیٰ صِیامِهِ وَصَلَواتِهِ، وَتَقَبَّلْهُ مِنَّا.

خدایا؛ هر آینه ماه رمضان وارد شد، ماهی که در آن قرآن را فرو فرستادی و آن را دلایل آشکاری از هدایت و شناسایی حق از باطل قرار دادی. خداوندا، در ماه رمضان به ما برکت عطا کن و بر روزه و نمازهایش یاری مان فرما و آن را از ما بپذیر.

روایت شده رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وقتی ماه رمضان می رسید این دعا را می خواندند.

پانزدهم

روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در شب اول ماه رمضان این دعا را می خواندند:

الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِی أَکْرَمَنا بِکَ أَیُّهَا الشَّهْرُ الْمُبارَکُ. اللّٰهُمَّ فَقَوِّنا عَلَیٰ صِیامِنا وَقِیامِنا، وَثَبِّتْ أَقْدامَنا، وَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ. اللّٰهُمَّ أَنْتَ الْواحِدُ فَلا وَلَدَ لَکَ، وَأَنْتَ الصَّمَدُ فَلا شِبْهَ لَکَ، وَأَنْتَ الْعَزِیزُ فَلایُعِزُّکَ شَیْءٌ، وَأَنْتَ الْغَنِیُّ وَأَنَا الْفَقِیرُ، وَأَنْتَ الْمَوْلیٰ وَأَنَا الْعَبْدُ، وَأَنْتَ الْغَفُورُ وَأَنَا الْمُذْنِبُ، وَأَنْتَ الرَّحِیمُ وَأَنَا الْمُخْطِئُ، وَأَنْتَ الْخالِقُ وَأَنَا الْمَخْلُوقُ، وَأَنْتَ الْحَیُّ وَأَنَا الْمَیِّتُ، أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی وَتَرْحَمَنِی وَتَجاوَزَ عَنِّی إِنَّکَ عَلَیٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

سپاس خدای را که به وسیله تو ای ماه مبارک، ما را گرامی داشت. خدایا، ما را بر روزه و شب زنده داری مان نیرو بخش و گام هایمان را استوار کن و بر کافران پیروزمان گردان. خدایا، تو یگانه ای پس برائت فرزندی نیست و تو بی نیازی پس شبیهی برائت نمی باشد و تویی عزیز و چیزی عزیزت نکند و تویی بی نیاز و من تهیدستم و تویی مولا و من بنده ام و تویی آمرزنده و من گناهکارم و تویی مهربان و من خطاکارم و تویی آفریننده و من آفریده ام و تویی زنده و من مرده ام، از تو درخواست می کنم به مهرت که مرا بیامرزی و به من رحم کنی و از من درگذری، همانا تو بر هر چیز توانایی.

شانزدهم

خواندن «دعای جوشن کبیر» مستحب است.

هفدهم

«دعای حج» را بخواند.

هجدهم

هنگامی که ماه رمضان شروع می شود کثرت تلاوت قرآن شایسته است و روایت شده که امام صادق (علیه السلام) پیش از تلاوت قرآن این دعا را می خواندند:

اللّٰهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هٰذَا کِتابُکَ الْمُنْزَلُ مِنْ عِنْدِکَ عَلَیٰ رَسُولِکَ مُحَمَّدِبْنِ عَبْدِاللّٰهِ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَکَلامُکَ النَّاطِقُ عَلَیٰ لِسانِ نَبِیِّکَ جَعَلْتَهُ هادِیاً مِنْکَ إِلیٰ خَلْقِکَ، وَحَبْلاً مُتَّصِلاً فِیما بَیْنَکَ وَبَیْنَ عِبادِکَ.

خدایا، گواهی می دهم که این کتاب توست که از سوی تو بر رسولت محمّدبن عبدالله (درود خدا بر او و خاندانش) نازل گشته و سخن گویای توست بر زبان پیامبرت، آن را از سوی خود راهنمایی برای بندگانت قرار دادی و رشته پیوسته ای بین تو و بندگان توست.

اللّٰهُمَّ إِنِّی نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَکِتابَکَ، اللّٰهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ عِبادَةً، وَقِراءَتِی فِیهِ فِکْراً، وَفِکْرِی فِیهِ اعْتِباراً، وَاجْعَلْنِی مِمَّنْ اتَّعَظَ بِبَیانِ مَواعِظِکَ فِیهِ، وَاجْتَنَبَ مَعاصِیَکَ، وَلَاتَطْبَعْ عِنْدَ قِراءَتِی عَلَیٰ سَمْعِی، وَلَاتَجْعَلْ عَلَیٰ بَصَرِی غِشاوَةً، وَلَاتَجْعَلْ قِراءَتِی قِراءَةً لَاتَدَبُّرَ فِیها، بَلِ اجْعَلْنِی أَتَدَبَّرُ آیاتِهِ وَأَحْکامَهُ آخِذاً بِشَرایِعِ دِینِکَ، وَلَاتَجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ غَفْلَةً، وَلَا قِراءَتِی هَذَراً، إِنَّکَ أَنْتَ الرَّؤُوفُ الرَّحِیمُ.

خدایا، پیمان و کتابت را پیشِ رویم باز کرده ام، خدایا، نگاهم را در آن عبادت و خواندنم را در آن اندیشه و اندیشه ام را در آن عبرت آموز قرار بده و مرا از کسانی قرار ده که از بیان پندهایت در قرآن اندرز گیرند و از نافرمانی هایت دوری کنند و هنگام تلاوت آن بر گوشم مُهر مزن و بر دیده ام پرده منه و خواندنم را خواندن بی تدبّر قرار مده، بلکه آن چنان قرارم ده که در آیات و احکامش تدبّر کنم و برگیرنده قوانین دینت باشم و نگاهم را در آن بی خبری و قرائتم را بیهوده و باطل قرار مده، تویی رئوف و مهربان.

حضرت پس از قرائت قرآن کریم این دعا را می خواندند:

اللّٰهُمَّ إِنِّی قَدْ قَرَأْتُ مَا قَضَیْتَ مِنْ کِتابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ عَلَیٰ نَبِیِّکَ الصَّادِقِ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، فَلَکَ الْحَمْدُ رَبَّنا. اللّٰهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یُحِلُّ حَلالَهُ، وَیُحَرِّمُ حَرامَهُ، وَیُؤْمِنُ بِمُحْکَمِهِ وَمُتَشابِهِهِ، وَاجْعَلْهُ لِی أُنْساً فِی قَبْرِی، وَأُنْساً فِی حَشْرِی، وَاجْعَلْنِی مِمَّنْ تُرْقِیهِ بِکُلِّ آیَةٍ قَرَأَها دَرَجَةً فِی أَعْلَیٰ عِلِّیِّینَ، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.

خدایا، آنچه را از حکم کتابت کرده بودی خواندم، کتابی که بر پیامبر راستگویت (درود خدا بر او و خاندانش) نازل کردی، پس سپاس شایسته توست ای پروردگار؛ خدایا، مرا از کسانی قرار ده که حلالش را حلال و حرامش را حرام می شمارند، به محکم و متشابهش ایمان می آورند و آن را مونس در قبر و قیامتم گردان و مرا از کسانی قرار ده که او را به هر آیه ای که می خواند در برترین جایگاه بهشت بالا بری، آمین ای پروردگار جهانیان.

پی نوشت:
[1](اقبال الاعمال/۲۴)
[2](امالی صدوق/۹۳)
[3](بحار / ۹۳/۳۱۶)
[4](رجوع به کتاب مفاتیح الجنان)

نظرات شما عزیزان: