هستى در جهان بينى الهى 
# آفرينش ، براساس لطف ورحمت الهى است . (كتب على نفسه الرحمة )⁽⁵⁵⁾

من نكردم خلق تا سودى كنم

بلكه تا بر بندگان جودى كنم

# هستى در جاى خود نيكوست و به بهترين وجه آفريده شده است . (احسن كل شى خلقه )⁽⁵⁶⁾
# هستى در حال تسبيح و كرنش است . (كلّ له قانتون )⁽⁵⁷⁾، (يسبّح لِلّه ما فى السموات و ما فى الارض )⁽⁵⁸⁾ و تسبيح آنها نيز آگاهانه است . (كل قد علم صلاته و تسبيحه )⁽⁵⁹⁾
# اعمال انسان - كوچك يا بزرگ ، خوب يا بد - داراى پاداش يا مجازات است . (فمن يعمل مثقال ذرّة خيرا يره ومن يعمل مثقال ذرّة شرّا يره )⁽⁶⁰⁾
# پايان جهان به سوى خداست . (و انّ الى ربّك المنتهى )⁽⁶¹⁾ ، (اليه المصير)⁽⁶²⁾
# كسى كه داراى جهان بينى الهى است ، احساس بى كسى نمى كند و خود را تحت ولايت خدا مى بيند. (اللّه ولىّ الذين امنوا)⁽⁶³⁾
داراى ديدى باز است . (يجعل لكم فرقانا)⁽⁶⁴⁾
در امورش گشايش است . (يجعل له مخرجا)⁽⁶⁵⁾
مسيرش هموار است . (و ان اعبدونى هذا صراط مستقيم )⁽⁶⁶⁾
رهبرش آسمانى است . (انا بشر مثلكم يوحى الىّ)⁽⁶⁷⁾
انسان را خليفه خدا مى داند. (انّى جاعل فى الارض خليفه )⁽⁶⁸⁾
انسان را با كرامت مى داند. (و لقد كرّمنا بنى آدم )⁽⁶⁹⁾
تابع و بله قربان گوى اين و آن و طاغوت ها نيست . (يكفر بالطاغوت )⁽⁷⁰⁾
كارهايش رنگ خدايى دارد. (صبغة اللّه )⁽⁷¹⁾
خوبى هاى خود را از خدا مى داند. (ما اصابك من حسنة فمن اللّه ) و بدى ها را از خود. (ما اصابك من سيّئة فمن نفسك )⁽⁷²⁾ همانند زمين كه روشنايى اش از خورشيد است وتاريكى آن از خود اوست .
انسان موحّد، در حالى كه بنده خداست ، خود را صاحب اختيار و اراده مى داند. او معتقد است گرچه هستى در دست او نيست ، امّا او در رفتارش دارد.
آنچه را كه براى خود نگه داشته ، فانى و آنچه را براى خدا و در راه خدا داده ماندگار مى داند. (ما عندكم ينفد و ما عنداللّه باق )⁽⁷³⁾
روزى در خانه پيامبر صلى الله عليه و آله گوسفندى ذبح شد، پيامبر فرمودند: گوشت آن را بين نيازمندان تقسيم كنيد. ساعتى بعد يكى از همسران پيامبر گفت : يا رسول اللّه ! فقط گردن گوسفند براى ما باقى مانده است . پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: چنين نيست ، بلكه همه آن براى ما مانده ، به جز گردنش !
نقش جهان بينى 
كسى كه نابهنگام و در دل شب ، درِ خانه ما را بزند، تا او را نشناسيم ، هرگز در را به روى او باز نمى كنيم . تا ندانيم هواى شهرى كه قصد سفر به آن را داريم چگونه است ، نمى دانيم چه لباسى با خود برداريم . تا ندانيم مجلسى كه به آن دعوت شده ايم ، مجلس ‍ عزاست يا عروسى ، نمى توانيم تصميم بگيريم كه چه لباسى بپوشيم !. بايد بدانيم به كجا مى رويم تا وظيفه ما معلوم گردد. بنابراين ، نوع عقيده وديگر جهان بينى ما، بر رفتار و نوع انتخاب ما اثر مى گذارد.
جايگاه شناخت 
همان گونه كه نوع رفتار و گفتار ما از جهان بينى ما نشاءت مى گيرد، نوع جهان بينى نيز از شناخت ما سرچشمه مى گيرد، يعنى انتخاب جهان بينى به نوع شناخت بستگى دارد. واين شناخت ما از خود وهستى است كه به انتخاب نوع خاصّى از جهان بينى منجر مى شود.
با اين بيان ، چنين نتيجه مى گيريم كه اعمال ما برخاسته از جهان بينى ما، و جهان بينى ما به شناخت ما وابسته است .
در اينجا لازم است درباره شناخت ، توضيح مختصرى ذكر كنيم .
امتياز انسان نسبت به ساير موجودات ، برخوردارى آنها از نعمت بزرگ شناخت و معرفت است . در اهميّت شناخت ، همين بس كه خداوند در بسيارى از آيات قرآن ، انسان ها را به كسب شناخت و معرفت دعوت مى كند، و كسانى را كه اهل تفكّر و تدبر و تعقل نيستند به شدّت مذمت نموده ، توبيخ مى كند.
خداوند در قرآن ، ما را از پيروى آنچه به آن شناخت نداريم ، منع كرده است (ولاتقف ما ليس ‍ لك به علم )⁽⁷⁴⁾ وافرادى را كه بدون شناخت ، راهى را مى روند و عملى را انجام مى دهند، كوران و كران و گنگانى مى داند كه تدبّر نمى كنند.
در ضرورت شناخت ، گفتار مولاى متقيان به كميل بسيار قابل توجّه است . امام عليه السلام مى فرمايد: ((يا كميل ما من حركةٍ الا و انت محتاج فيها الى معرفه ))⁽⁷⁵⁾ هيچ حركتى وجود ندارد مگر آنكه تو در آن به معرفت نياز دارى .
معرفت و شناخت ، اعمال ما را ارزشمند مى سازد. در مكتب اسلام درجات اعمال و كارهاى ما به ميزان معرفت ما بستگى دارد. هر چه معرفت ما بيشتر باشد كارهاى ما ارزشمندتر است .
در قرآن و احاديث ، مسلمانان به كسب معرفت بسيار تشويق شده اند. معرفت نسبت به خدا، پيامبران ، ائمه ، هستى ، اصول و فروع دين .
در دعا از خدا مى خواهيم كه خودش ، پيامبرش ، و وليّش را به ما بشناساند. در غير اين صورت ما گمراه مى شويم ((الّلهم عرّفنى نفسك فانّك ان لم تعرّفنى نفسك لم اعرف ...))⁽⁷⁶⁾
در روايتى از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله آمده است : ((من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة جاهليّة ))⁽⁷⁷⁾ هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلى از دنيا رفته است .
ابزار شناخت 
پس از آشنايى مختصر با شناخت ، واهميّت و ضرورت آن ، عوامل و ابزار شناخت را ذكر مى كنيم .
خدا براى رسيدن به شناخت ، ابزار ووسايلى را در اختيار انسان قرار داده :
1- حواسّ 
حواسّ پنجگانه ، نخستين ابزار و وسايلى هستند كه خداوند در اختيار انسان ها قرار داده است . آنان به كمك اين ابزار، بسيارى از اشيا و امور اطراف خود را درك مى كنند و مى شناسند. ديدنى ها را مى بينند، شنيدنى ها را مى شنوند، بوها را استشمام مى كنند، طعم ها را مى چشند و اشيا را لمس مى كنند.
قرآن در اين باره مى فرمايد: (واللّه اءخرجكم من بطون امّهاتكم لا تعلمون شيئاً و جعل لكم السّمع و الابصار...)⁽⁷⁸⁾ و خداوند شما را از شكم مادرانتان بيرون آورد، در حالى كه هيچ چيز نمى دانستيد و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد... .
2- عقل 
عقل ، نعمت بزرگ الهى و حّجت باطنى انسان است . خداوند انسان را به داشتن چنين نعمت ارزشمندى مفتخر گردانيد، تا با كمك عقل هم محسوسات را بدرستى بشناسد و هم قدرت تحليل و تجزيه امور را پيدا كند.
3 - وحى  
وحى ، سرچشمه بسيارى از معارف است . از آنجا كه منشاء وحى ، علم لايتناهى خداوند است ، ناب ترين شناخت ها از اين طريق نصيب بشر گرديده است . انسان از طريق وحى ، در مورد هستى و سرچشمه آن ، به آگاهى هاى ارزنده اى دست يافته است ، همچون : اسرار و رموز آفرينش ، گذشته و آينده جهان ، عالم آخرت وامور معنوى كه نيل به اين گونه معارف از راه هاى ديگر ناممكن است .
منابع شناخت 
خداوند، ما را به مطالعه ، تدبّر وشناخت ، در امورى دعوت كرده است .
1- طبيعت  
آيات متعدّدى از قرآن ، ما را به تدبّر در موضوعات مختلفِ طبيعى دعوت مى كند. مانند آفرينش آسمان ها و زمين ، گردش شب و روز، حركت كشتى در دريا، كوه ها، حيوانات و ... .
2- تاريخ 
مطالعه تاريخ و آشنايى با فراز و نشيب ها، شكست ها و پيروزى ها، بسيار آموزنده بوده ، آدمى را صاحب معرفت و شناخت مى كند. انسان با مطالعه تاريخ به بسيارى از رموز، سنن و قوانين هستى پى مى برد.
قرآن سرگذشت پيشينيان را مايه عبرت و پندآموزى مى داند (لقد كان فى قصصهم عبرة لاولى الالباب )⁽⁷⁹⁾ و از پيامبرش مى خواهد داستان هاى گذشتگان را بازگو كند. (فاقصص القصص لعلهم يتفكّرون )⁽⁸⁰⁾
3- انسان 
مطالعه انسان در ابعاد مختلف توانايى ها، استعدادها، نيازها و... موجب شناخت عميق مى گردد. خداوند در قرآن مى فرمايد: (سنريهم اياتنا فى الافاق و فى انفسهم حتّى يتبيّن لهم انّه الحقّ)⁽⁸¹⁾ به زودى نشانه هاى خود را در آفاق و در درون انسان ها به آنان نشان خواهيم داد تا حقّانيّت خدا براى آنها ثابت شود.
اميرمؤ منان عليه السلام نيز مى فرمايد:

اءتزعم انّك جرم صغير

و فيك انطوى العالم الاكبر

اى انسان ! آيا گمان مى كنى جثّه كوچكى هستى ، در حالى كه جهان بزرگ ترى در تو نهفته است .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: