شناساندن خدا به کودک -کودک و خداشناسی -تربیت دینی کودک

درک و شناخت کودک نسبت به دنیا و مفاهیم آن، با درک و شناخت یک بزرگسال بسیار متفاوت است، که این مسأله در کتب روانشناسی رشد به تفصیل و با جزییات مورد بررسی قرار می گیرد. این حدیث نبوی که : «ما پیامبران موظفیم با هرکس مطابق درک و فهم او صحبت کنیم»(کافی، ج۱، روایت ۱۵، ص ۲۳) به ما یادآوری می کند که برای تأثیر کلام، با هرکسی باید متناسب با فهم و درکش صحبت کرد. جروم برونر (روانشناس معروف و نظریه پرداز رشد شناختی) اعتقاد دارد برای آموزش مشکل ترین مفاهیم به کودک، کافی است مطالب را به زبان خود کودک بیان کنیم تا برای او قابل درک باشد. هر مطلب آموزشی که به کودک ارائه می شود باید متناسب با رشد ذهنی و شناختی، رشد اجتماعی و رشد عاطفی یادگیرنده بوده و نیز با نیازها، توانایی ها و سطح درک و فهم کودک تناسب داشته باشد به بیانی دیگر مربی (فرد آموزش دهنده) باید با ویژگی های رشدی متربی (در اینجا کودک) کاملاً آشنا باشد و در آموزش مفاهیم، آ نها را مدنظر قرار دهد؛ در غیر این صورت، هم تلاش های مربی و هم متربی بیهوده و بی نتیجه خواهد بود. چونکه با کودک سر و کارت فتاد / پس زبان کودکی باید گشاد مهارت های زبانی عبارتند از : گوش دادن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن؛ کودک قبل از ورود به آموزش رسمی (دوره ابتدایی) هنوز دو مهارت زبانی خواندن و نوشتن را یاد نگرفته است؛ با توجه به این موضوع، در دوران پیش از دبستان (پیش دبستانی ها ،آمادگی ها، مهدهای کودک و ...) برای آموزش مفاهیم مختلف به کودکان از دو مهارت زبانی خواندن و نوشتن نمی توانند استفاده کنند در این مراکز برای آموزش مفاهیم،از لوحه هایی با نام واحد کار استفاده می کنند، که با توجه به هر لوحه واحد کار، مفاهیم مختلف (دینی، اخلاقی، زبان آموزی، علوم، ریاضی، اجتماعی، بهداشتی و ...) به کودک با روش های مختلف و جذاب (بازی، قصه گویی و نمایش خلاق، کاردستی ، نقاشی و ...) و با استفاده از راه های شناختی دیگر به جز خواندن و نوشتن ( مانند مشاهده، گوش کردن، حرف زدن، لمس و ...) آموزش داده می شود. به عنوان مثال لوحه ای وجود دارد در ارتباط با فصل ها که تصاویری مرتبط با فصول مختلف سال در آن وجود دارد. مربی لوحه را در دید کودکان می گذارد و توسط آن شروع به آموزش مفاهیم مختلف به طور غیر مستقیم و با استفاده از روش های مورد علاقه کودکان می کند. مثلا می گوید در این تصویر چند درخت وجود دارد (آموزش مفاهیم ریاضی)، این درخت ها را چه کسی آفریده است ( آموزش مفاهیم دینی) و ... مربی تمام اینها را همراه با روش های مختلفی که برای کودک جذاب و قابل درک است (بازی، قصه گویی و ...) ارائه می کند. هدف در اینجا آماده سازی کودک برای ورود به دوره رسمی آموزش است. در ارتباط با آموزش مسائل دینی از جمله مسائل مربوط به خداشناسی به یک کودک ۶ ساله نیز باید این گونه عمل کرد. متناسب با فهم و درک کودک و توانایی های شناختی او این مسائل را در غالب داستان و قصه، بازی و ... می توانید با کودک مطرح کنید. هدف در اینجا آشنایی کودک با این مسائل و علاقه مند شدن به آن است و تمام اینها باید در فضای مهر و محبت و مهربانی صورت گیرد و نباید اجباری در کار باشد چون در این صورت نتیجه عکس خواهد داد. وقتی ما زمینه علاقه به مسائل دینی را در دوران کودکی که هنوز فطرت کودک پاک و دست نخورده است با رفتار و گفتارمان فراهم کنیم، کودک وقتی به سنین بالاتر می رسد این علاقه در رفتارش نمود پیدا خواهد کرد و منجر به شناخت بهتر و بیشتر خواهد شد. از آنجایی که کودک ۶ ساله شما در سال بعد وارد آموزش رسمی (دوران ابتدایی) می شود برای اطلاعات بیشتر در زمینه آموزش مفاهیم دینی به کودکان دبستانی می توانید به آدرس زیر مراجعه کنید که مقاله ای است برگرفته از پایان نامه «اصول و روش های آموزش مفاهیم دینی به کودکان دبستانی»، مقطع کارشناسی ارشد، رشته علوم تربیتی، مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی قدس سره الشریف . علی مقدسی پور، بهار ۱۳۸۱ : http://www.ahl-ul-bayt.org/fa.php/page,۱۳۳۲۷Unit۲۰۸۰۸.html?PHPSESSID=۵b۰۱bea۶۹۲f۳ea۲۶۵۱۵fb۹c۹۹b۹۵b۲b۲ همچنین برای اطلاعات بیشتر در زمینه روان شناسی رشد می توانید به کتب زیر مراجعه کنید :
۱. رشد و شخصیّت کودک ، ماسن ، پاول هنری و همکاران ، ترجمه مهشید یاسایی، نشر مرکز.
۲. روان شناسی رشد ، ۲ جلدی. لورای برک، ترجمه یحیی سیّد محمّدی، نشر ارسباران.
۳. روانشناسی رشد : مفاهیم بنیادی در روانشناسی کودک، احدی و بنی جمالی. نشر پردیس.
۴.روانشناسی رشد (۱) و (۲)، جمعی از نویسندگان، انتشارات سمت.
۵. روان شناسی رشد ، شعاری نژاد ، انتشارات اطّلاعات.

به یک بچه ۶ساله چگونه خدا و مسایل خدا شناسی و توحید را بیاموزیم؟