منظور از عالین در قرآن
سوال
خداوند در سوره ص به ابلیس می فرماید: تو تکبر نمودی یا از عالین هستی منظور از عالین چیست؟
پاسخ
خداوند در سوره ص میفرماید: * قالَ یا إِبْلیسُ ما مَنَعَکَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِیَدَیَّ أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنْتَ مِنَ الْعالینَ* [i] گفت: «ای ابلیس! چه چیز مانع تو شد که بر مخلوقی که با قدرت خود او را آفریدم سجده کنی؟! آیا تکبّر کردی یا از برترینها بودی؟! (برتر از اینکه فرمان سجود به تو داده شود!)»
«بدون شک احدی نمیتواند ادعا کند که قدر و منزلتش ما فوق این است که برای خدا سجده کند (یا برای آدم به فرمان خدا) بنا بر این تنها راهی که باقی میماند همان احتمال دوم یعنی تکبر است. بعضی از مفسران" عالین" را در اینجا به معنی کسانی میدانند که همیشه در راه کبر و غرور گام بر میدارند و بنا بر این معنی جمله چنین میشود:" آیا تو هم اکنون تکبر کرده یا همواره چنین بودهای"؟! ولی معنی اول مناسبتر به نظر میرسد.» [ii]
صاحب المیزان چنین آورده است: «جمله " أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنْتَ مِنَ الْعالِینَ " استفهامی است توبیخی، معنایش این است که: آیا سجده نکردنت از این بابت است که عارت میشد، و خود را از این کار بزرگتر میدانستی؟ و یا اینکه به راستی شان تو اجل از این عمل بود و تو از کسانی بودی که قدر و منزلتشان بالاتر از آن است که مامور به سجده بر آدم شوند؟ و از همین جا بعضی [iii] از مفسرین استفاده کردهاند که: معلوم میشود خدای تعالی مخلوقاتی عالی دارد که مقامشان اجل از آن است که برای آدم سجده کنند، بندگانی هستند مستغرق در توجه به سوی پروردگارشان، و هیچ چیزی را به جز او درک نمیکنند.»[iv]
آیا می دانید عالین چه کسانی هستند؟!!
قال یا ابلیسُ ما مَنَعَکَ اَن تَسجُدَ لِما خَلَقتٌ بِیَدیَّ َاَستَکبَرتَ اَم کُنتَ مِنَ العالین (75 ص)
گفت: اى ابليس! چه چيز تو را بازداشت از اين كه براى چيزى كه به دستان قدرت خود آفريدم سجده كنى؟ آيا خود را بزرگ پنداشتى يا [واقعا] از بلند پايگان بودى.
در کتاب فضایل الشیعه حدیث هفتم و در کتاب تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، جلد11، صفحه 267 جواب این سوال آمده است ؛ ابن بابويه از ابى سعيد خدرى روايت كرده گفت: حضور پيغمبر اكرم (ص) بودم، شخصى معناى آيه " أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ " را از حضرتش سؤال نمود و عرض كرد: اى رسول خدا بزرگواران و آنهایی كه داراى مرتبه بلند و مقام شامخ هستند، چه اشخاصى مى باشند كه از فرشتگان برتر و بالاترند؟ پيغمبر اكرم (ص) در جواب سؤال او فرمود: من و على و فاطمه و حسن و حسين هستيم كه در سرادق عرش پروردگار، مشغول تسبيح خداى تعالى بوديم و فرشتگان تسبيح می نمودند پروردگار را به توسط و وسيلۀ تسبيح ما، پيش از آن كه آدم را بيآفريند به دو هزار سال و چون آدم آفريده شد امر کرد فرشتگان را که به او سجده کنند و امر نشدند فرشتگان به سجده كردن آدم، مگر به خاطر ما. پس فرشتگان همگی سجده کردند به جز شیطان، خودداری کرد از سجده کردن. پروردگار در مقام توبيخ به شيطان فرمود: ای شیطان! چه چیز مانع از این شد که سجده کنی، کبر تو یا این که از عالین هستی ؟! یعنی آيا تو از آن پنج نفر بودى كه نام هايشان در سرادق عرش نوشته شده؟!
ما راه خدا هستيم و به واسطۀ ما مردم هدايت می شوند. هر كس ما را دوست بدارد خدا او را دوست داشته و داخل بهشت گرداند و هر آن كه ما را دشمن بدارد خداوند دشمن اوست و او را در دوزخ وارد كند و دوست نمی دارد ما را مگر آنهایی كه حلال زاده و پاك و پاكيزه هستند.
روى أبو جعفر محمّد بن بابويه- رحمه اللّه- عن عبد اللّه بن محمّد بن عبدالوهّاب، عن أبي الحسن محمّد بن أحمد القواريريّ، عن أبي الحسين محمّد بن عمّار ، عن إسماعيل بن ثوبة عن زياد بن عبد اللّه البكائيّ ، عن سليمان الأعمش، عن أبي سعيد الخدريّ قال: كنّا جلوسا عند رسول اللّه- صلّى اللّه عليه و آله- إذ أقبل إليه رجل فقال: يا رسول اللّه، أخبرني عن قول اللّه- عزّ و جلّ- لإبليس-: أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ .
من هم يا رسول اللّه الّذين هم أعلى من الملائكة المقرّبين؟
فقال رسول اللّه: أنا و عليّ و فاطمة و الحسن و الحسين. كنّا في سرادق العرش، نسبّح اللّه. فسبّحت الملائكة بتسبيحنا، قبل أن يخلق اللّه آدم بألفي عام. فلمّا خلق اللّه- عزّ و جلّ- آدم، أمر الملائكة أن يسجدوا له. و لم يؤمروا بالسّجود، إلّا لأجلنا. فسجدت الملائكة كلّهم أجمعون إلّا إبليس، أبي أن يسجد. فقال له اللّه- تعالى-: يا إِبْلِيسُ، ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ، أي من هؤلاء الخمسة المكتوبة أسماؤهم في سرادق العرش. فنحن باب اللّه الّذي يؤتى منه. و بنا يهتدي المهتدون. فمن أحبّنا، أحبّه اللّه، و أسكنه جنّته. و من أبغضنا، أبغضه اللّه، و أسكنه ناره . و لا يحبّنا إلّا من طاب مولده .
نظرات شما عزیزان: