درباره عصمت معصومين عليهم السلام مباحث بسياري از طرف دانشمندان علم عقايد مطرح شده است آنچه نزد همه آنها مسلم شده است اينکه نيروي عصمت در انبياء و امامان اجباري نيست يعني اينطور نيست که آنها به پاکي مجبور باشند بلکه مانند همه مردم کاملا توانايي بر انجام گناه دارند ولي چون از يک طرف مفاسد و خطرات گناه را مي دانند و از سوي ديگر معرفت و شناخت آنها نسبت به خداوند متعال بسيار وسيع است بطوريکه هميشه خويشتن را در محضر خداوند مي بينند از اين نظر با اراده و اختيار خويش گناه و تا پاکي را ترک کرده و گرد آن نمي روند بنابراين عصمت انبياء و امامان عليهم السلام نتيجه اراده و انتخاب خودشان و تلاشهي پيگير و فداکاريهاي بي دريغشان در راه خداوند متعال است.
البته چون خداوند متعال قبل از خلقت آنها مي دانس تکه اينگونه فداکار و ايثارگر هستند از نخستين روز زندگي آنها را مورد لطف قرار داده و از لغزشها حفظشان کرده و به آنها علوم و آگاهيها و امتيازاتي عنايت مي کند از اين جهت هيچ ايرادي ندارد که انبياء و امامان از يک سلسله امتيازات جسمي و روحي برخوردار باشند زيرا ريشه اين امتيازات عمل خود خود آنهاتس و اين پاداشي است که خداوند متعال قبل از عمل به آنها عنايت کرده است.
نتيجه: خداوند با علمي که به آينده همه انسانها دارد مي داند که در بين آنها عده اي شايستگي خاصي خواهند داشت (علمي که تخلف ندارد و قطعا تحقق پيدا مي کند) لذا آنها را به خاطر رهبري جامعه امتيازاتي داده است زيرا نماينده و جانشين خداوند اين امتيازات را لازم دارد. قال الباقر عليه السلام: اذا علم الله حسن نيه من احد اکتنفه بالعصمه امام باقر عليه السلام فرمودند: وقتي خداوند حسن نيت و انتخاب کسي را دانست او را به وسيله عصمت حفظ مي نمايد.2
فلسفه امتياز معصومين عليهم السلام
عن ابي عبدالله عليه السلام: ان الله اوحي الي موسي فقال يا موسي اني اطلعت الي خلقي اطلاعه فلم اجد في خلقي اشد تواضعالي منک فمن ثم خصصتک بوحيي و کلامي من بين خلقي .... امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند به موسي وحي فرستاد که من به همه انسانها توجهي کردم و در بين آنها تواضع تو را نسبت به خودم از همه کس بيشتر يافتم پس به همين جهت تو را به وحي خود اختصاص داده و از بين همگان برگزيدم.3
قال علي عليه السلام: علي قدر النيه تکون من الله العطيه علي عليه السلام فرمودند: عنايت و عطاي خداوند به اندازه نيت انسان است. 4
قرآن در آيه آخر از سوره عنکبوت به همين نکته اشاره مي فرمايد: و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين کسانيکه در راه ما مجاهده و کوشش مي کننند حتما آنها را به راههاي خودمان هدايت مي کنيم و بدرستيکه خداوند با نيکوکاران است.
مباحثه مرد مادي با امام صادق عليه السلام
مرد مادي از امام صادق عليه السلام پرسيد؟ چرا خداوند يک دسته را شريف و با ويژگيهاي نيک و دسته ديگر را پست و با خصائص زشت پديد آورده است؟ حضرت فرمود: شريف کسي است که اطاعت خداوند کند و پست کسي است که نافرماني او کند. پرسيد آيا در ميان مردم ذاتا گروهي بهتر از گروه ديگر نيستند؟ امام عليه السلام فرمودند: نه، تنها ملاک فضيلت و برتري تقوا است مرد مادي پرسيد؟ به عقيده شما همه فرزندان آدم در اصل يکسانند و ملاک امتياز تنها تقوا است؟ حضرت فرمود: چنين يافتم که آفرينش همه از خاک است، پدر و مادر همه آدم و حوا هستند خداي يکتا آنها را آفريده و آنها بندگان خدايند البته خداي عزوجل از فرزندان آدم گروهي را انتخاب کرده تولد آنها را پاکيزه ساخته و بدنها آنان را پاک نموده و در صلب پدران و رحم مادران آنها را از آلودگي حفظ کرده و از ميان آنها پيامبران را نتخاب نموده است که آنها پاکيزه ترين شاخه هاي آدم هستند و فلسفه اين امتياز اين است که خداوند هنگام آفرينش آنها مي دانست که آنها از او اطاعت مي کنند و همتايي براي او نمي گيرند پس علت اين امتياز و مقام بلند اطاعت و عمل آنهاست ... 5
تمرين: 1 ـ چگونه ممکن است انسانها از گناه و حتي فکر و خيال آن معصوم باشند؟
2 ـ عصم انبياء و امامان اکتسابي يا خدادادي است؟
3 ـ فلسفه امتياز معصومين به فرمايش امام صادق عليه السلام چيست؟
***************************************
1 ـ بحار الانوار، جلد 73، صفحه 167.
2 ـ بحار الانوار، جلد 78، صفحه 188.
3 ـ وسائل الشيعه، جلد 4، صفحه 1075.
4 ـ غرر الحکم.
5 ـ بحار الانوار، جلد 10، صفحه 170.
نظرات شما عزیزان: