و) مکر و کیدالهی

1) املاء و استدراج

یکی از هشدارهای غیر مستقیم الهی به امکان سوء عاقبت، آیاتی از قرآن کریم است که کبر، مکر و تدبیرهای الهی را برای به دام انداختن بدکاران یادآور می شود که از جمله این تدبیرهای الهی، فراهم آوردن زمینه های خطا و گناه برای گنهکاران و رها کردن آنها، برای افزایش گناهان است. این سنت الهی به اصطلاح قرآنی املاء(55) و استدارج(56) نام دارد.
املاء و استدراج در واقع از مکرهای الهی اند که بر مکرهای مشرکان غلبه دارند: و مکروا و مکر الله و الله خیر الماکرین(آل عمرن 54). آیه کریمه ی ان ربک لبالمرصاد(الفجر14) (همانا پروردگار تو در کمینگاه است) هم، اشاره ای به همین سنت است.
یکی از اشتباهات گنهکاران این است که وقتی خود را در گناه و ستم خویش توانا و آزاد دیدند و مانعی بر سر راه گناه خود احساس نکردند، بر غفلت آنها از وجود رقیب عتید افزوده می شود و خود را یکه تاز میدان می بینند غافل از آنکه، مدبری در کمین آنهاست. البته، خدای متعال مهربانتر از این است که با یک خطا و دو خطا، گنهکاران را رها کند معمولا خطاهای اول، نهیب ها، هشدارها بلکه عقوبت هایی دنیوی در پی دارد. برای تبیین این حقیقت است که قرآن کریم می فرماید:
و لقد ارسلنا الی امم من قبلک فاخذناهم بالباساء و الضراء لعلهم یتضرعون ... فلما نسوا ما ذکروا به فتحنا علیهم ابواب کل شی ء حتی اذا فرحوا بما اوتوا اخذناهم بغتة فاذا هم مبلسون فقطع دابر القوم الذین ظلموا و الحمدلله رب العالمین(الانعام 45-42).
(و همانا به سوی امت های پیش از تو (رسولانی) فرستادیم پس آنها (امت ها) را به بلاها و مصیبتهایی دچار کردیم تا شاید تضرع کنند اما، چون تذکرات الهی را به فراموشی سپردند درهای هر چیزی (هرلذتی) را به روی آنها باز کردیم، آنگاه که به آنچه به آنها داده شد دلخوش داشتند آنها را گرفتار ساختیم و به ناگاه خوار گشتند پس، ریشه قوم ستمگر زده شد و سپاس مخصوص خدای عالمیان است).