ماه رمضان و دولت كريمه امام زمان(عج)

ماه مبارك رمضان، ماه ضيافت الهي، ماه تنزيل قرآن و ريزش باران وحي و وزش نسيم مهر خداوندي يك بار ديگر با آمدنش دل‌هاي عاشق و خسته را غرق شادي و شعف كرد.
 خداوند بزرگ، در اين ماه با فراخواني بندگان خويش بر خوان گسترده‌اش هيچ لطف و عنايتي را از آنان دريغ نفرموده و تمام بركات را در دسترس آنان قرار داده است.
  در اين ماه مبارك، درهاي بهشت، باز و درهاي جهنم، بسته شده است و شياطين در زنجيرند و اين الطاف، زمينة التفات و توجه بندگان را به ذات اقدس الهي فراهم و جان تشنه آنان را مهياي دريافت پيام‌هاي هدايت و سعادت كرده است.
  ماه مبارك رمضان، ماه توبه و بازگشت به خداوند رؤوف و غفور و ماه تضرع و استغاثه و دعا و نيايش به درگاه پروردگار عالميان است؛ ماهي كه به فرمودة پيامبر گرامي اسلام صل الله عليه و آله و سلم:
دعاي شما در اين ماه مستجاب است[1]
يكي از دعا‌هاي اين ماه دعاي: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ...» است. در روايتي از نبي مكرم اسلام صل الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه آن حضرت فرمود:
هر كس اين دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجب بخواند، حق تعالي گناهان او را تا روز قيامت بيامرزد.[2]
  نكتة جالب و قابل توجه، اين‌كه با دقت و تأمل در بسياري از روايات عصر ظهور متوجه خواهيم شد تمام اين خواست‌ها و آرمان‌هاي والاي انساني و اهداف متعالي در اين دعا، در دولت كريمة «قائم آل محمد عليه السلام » و آن عدل منتظر عجل الله تعالي فرجه الشريف  تحقق خواهد يافت و جلوة تام و تمام هر چه در اين دعاي شريف آمده است ، در دولت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف  جلوه‌گر خواهد شد؛ لذا مهمانان خدا در اين موسم سرسبزي و خرمي دل‌ها، با زمزمة اين دعا ظهور آن حجت خدا و خاتم اوصياء عجل الله تعالي فرجه الشريف  را از معبود خويش مي‌طلبند. در اين نوشتار، فرازهايي از اين دعاي شريف را با استناد به روايات و احاديث معصومان عليهم السلام تبيين مي‌كنيم:

توبه، پیش از فرا رسیدن ماه رمضان




عیون أخبار الرضا علیه‏السلام عن عبدالسلام بن صالح الهرویّ: دَخَلتُ عَلى أبِی الحَسَنِ عَلِیِ بنِ موسَى الرِّضا علیه‏السلام فی آخِرِ جُمُعَةٍ مِن شَعبانَ، فَقالَ لی: «یا أبَا الصَّلتِ، إنَّ شَعبانَ قَد مَضى أكثَرُهُ، و هذا آخِرُ جُمُعَةٍ مِنهُ، فَتَدارَك فیما بَقِیَ مِنهُ تَقصیرَكَ فیما مَضى مِنهُ، و عَلَیكَ بِالإِقبالِ عَلى ما یَعنیكَ و تَركِ ما لا یَعنیكَ، و أكثِر مِنَ الدُّعاءِ وَالاِستِغفارِ و تِلاوَةِ القُرآنِ، و تُب إلَى الله‏ِ مِن ذُنوبِكَ ... . (1)

عیون أخبار الرضا علیه‏السلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروى ـ نقل می‌كند در آخرین جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا علیه‏السلام رسیدم. به من فرمود:

«اى ابوصَلْت! بیشترِ شعبان گذشته است و این، آخرین جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهى‏هایت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برایت مفید باشد و آنچه را بیهوده است و به تو مربوط نیست، وا گذار .

زیاد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آید كه براى خدا خالص شده باشى . هیچ امانتى را بر عهده خویش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى، و هیچ كینه‏اى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى، و هیچ گناهى را كه مرتكب مى‏شدى، رها مكن، مگر این كه از آن، دست برداشته باشى .

از خدا پروا كن و در نهان و آشكار كارت، بر او توكّل كن؛ «و هر كس بر خدا توكّل كند، او برایش بس است . خداوند، فرمان خویش را پیش خواهد برد. به یقین، خداوند براى هر چیزى اندازه‏اى قرار داده است.»

و در باقى‏مانده این ماه، زیاد بگو:

"خدایا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است، نیامرزیده‏اى، پس ما را در باقیمانده آن ببخشاى!"

همانا خداوند متعال، در این ماه به احترام ماه رمضان، بسیارى را [از آتش] آزاد مى‏كند.»

ماه رمضان، ماهی است عظیم که خداوند در آن حسنات را می‌افزاید و گناهان را محو می‌کند و درجات را بالا می‌برد. هر کس در این ماه صدقه دهد خداوند او را می‌آمرزد و هر کس در حد توانش نیکی نماید خداوند او را می‌بخشد.

گویند ماه رحمت فرارسیده است. گویند درب‌های مغفرت الهی بر بندگان باز شده است. گویند اولیای الهی مسرور دیدار یارند. گویند خداوند سفره ضیافتی به وسعت عالم پهن کرده است و تمام مردم اعم از فقیر و غنی، جوان و پیر، عرب و عجم بی هیچ تفاوتی دعوت گشته‌اند. گویند چشمان خداوند به راه است تا بندگانش را ببیند و با برکات مادی و معنوی سیرابشان کند.

به راستی وسعت رحمت و برکت خداوند در این ماه تا چه اندازه می‌باشد؟! چرا بندگان مخلص خداوند همواره چشم به راه این ماه هستند و از خدا می‌خواهند توفیق صائم واقعی بودن را نصیبشان گرداند؟!

روزه، رکن اسلام

هر دین و آیینی بر ارکانی استوار است و اسلام نیز در این میان مستثنا نمی‌باشد. در روایات اسلامی چنین آمده است:

جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسِ دَعَائِمَ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ وَلَایَةِ أَمِیرِ الْمُۆْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ‏.[1]

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: اسلام بر پنج رکن بنا شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایة امیر المۆمنین و ائمه از نسل ایشان (علیهم السلام).

آری! خدا روزه را رکنی برای اسلام قرار داده است و مسلمانان را دستور به انجام این فریضه در ماه رمضان داده است و وعده رحمت و برکت به آنان داده است تا تشویقی باشد برای توجه بیش‌تر بدان. حال باید دید وسعت رحمت خدا در این ماه تا چه حد است.

انسان مدرن در تعاریف امروزی بیشتر از هر چیز به شکم خود اهمیت می دهد و با فرا رسیدن ماه رمضان، به دنبال هزار منطق و دلیل خواهد بود تا بلکه بتواند از روزه گرفتن فرار کند....

یکی از مشکلات بزرگی که انسان قرن بیست و یک را به شدت تهدید می کند، تعریفی است که این انسان از مدرنیسم دارد، تعریفی که ابعاد مهمی از سبک زندگی او را تحت تاثیر قرار داده است، از نوع پوشش گرفته تا سیاست و اقتصاد و فرهنگ همه و همه تعاریف جدیدی پیدا کرده اند.

در تعریف مدرنیته این گونه آمده است: مدرنیته عبارت است از جریان حاکم بر تمدن جدید غرب در زمینه‌های فکری، فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و .. که جدا از آموزه‌های دینی و با محور قرار دادن انسان و تکیه بر آزادی همه جانبه او نیز اعتماد به عقل بشری و اصالت دادن به فرد در صدد تحلیل همه امور اعم از طبیعت، ماوراء طبیعت، ارزش‌ها و ... برآمده است و با اندیشه نوکردن و تغییر همه جانبه حیات انسان هر آنچه در مقابل آن واقع می‌شود؛ مانند دین، آداب و رسوم و سایر سنت‌ها، را نفی می‌کند.(دین در نگاهی نوین:ص 181)

در بعد فرهنگ به انسانی مدرن می گویند که در قید و بند رعایت احکام و مسائل شرعی و اخلاقی نباشد و به اصطلاح روشنفکر باشد، هر چه مخالف خود را بیشتر با مسائل دینی و مذهبی نشان دهی روشنفکر تر و مدرن تر خواهی بود.

انسان مدرن در تعاریف امروزی بیشتر از هرچیز به شکم خود اهمیت می دهد و با فرا رسیدن ماه رمضان، به دنبال هزار منطق و دلیل خواهد بود تا بلکه بتواند از روزه گرفتن فرار کند.

در بعد حجاب و عفاف به زنی مدرن می گویند که به راحتی با مردان نامحرم ارتباط بر قرار می کند و مشکلی با بی حجابی نداشته و اصلا به این مساله فکر نمی کند، به زنی زن مدرن می گویند که همپای مردان در بیرون از منزل کار کند و فریاد تساوی حقوق زن و مرد را بزند. زن مدرن زنی است که شرم و حیا را کاملا فراموش کرده باشد.

اما از دیدگاه قرآن مجید و روایات اسلامی، انسان و زندگی مدرن تعریف کاملا متفاوتی دارد که به بخشی از مهمترین ویژگی ها اشاره می کنیم:

چند سالی است که ماه مبارک رمضان با فصل گرم تابستان مقارن شده و همین امر موجب گشته است روزه و روزه داری در این ایام به  دلایلی چند، از جمله طولانی بودن روزها و گرم بودن هوا و تشنگی و عطش ناشی از این گرما سخت و طاقت فرسا گردد. اما آیا این بهانه مناسبی برای ترک روزه است؟

آیات خدا در باب وجوب روزه

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ » (سوره بقره 183) «یعنی ای کسانی که ایمان دارید روزه گرفتن بر شما واجب گشت همچنان که بر پیشینیان از شما (از ملتهای گذشته) واجب شده بود شاید با روزه گرفتن پاک و پرهیرکار شوید.»

«أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (سوره بقره آیه 184) «و این روزهایى چند است پس هر کس از شما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما کسانى که به هیچ وجه نمى‏توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هر روز یک مسکین طعام دهند و اگر کسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است و اینکه روزه بگیرید برایتان خیر است اگر بناى عمل کردن دارید».

روز سوم: جهل و نادانی




بسم الله الرحمن الرحیم

خدایا روزى كن مرا در آنروز هوش و خودآگاهى را

و دور بدار در آن روز از نادانى و گمراهى

و قرار بده مرا بهره و فایده از هر چیزى كه

فرود آوردى در آن به بخشش خودت

اى بخشنده‌ترین بخشندگان





1 - خودبزرگ بینی
2 - خود محوری

3 - تخطئه دیگران
4 - گمراه دانستن دیگران

5 - انکار و تکذیب
6 - لجاجت
7 - خودپسندی

حضرت علی علیه السلام فرمود:

«نادان کسی است که خود را نسبت ‏به نادانسته ‏هایش دانا شمارد و نظر خود
را کافی بداند، هر کس با وی مخالفت کند او را در اشتباه پندارد و ناآگاهان را گمراه کند
، هرچه را نداند انکار و تکذیب کند، حقیقت را انکار نموده و در لجاجت جری
و اصرار کننده باشد و در طلب دانش، خودپسندی کند.»

(بحارالانوار، ج 77، ص 203)

ادب عمومی؛ پرهیز از محرمات

مسئله: لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا مثلا بگوید فردا را روزه مى‌گیرم بلكه همین قدر كه بنا داشته باشد براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام ندهد، كافى است و براى آن كه یقین كند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقدارى پیش از اذان صبح و مقدارى هم بعد از مغرب از انجام كارى كه روزه را باطل مى‌كند خوددارى نماید.


ادب عمومی (پرهیز از محرمات)

امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند: من به پیامبر خدا عرض كردم: برترین كارها در این ماه چیست؟ فرمود: «ای اباالحسن! برترین كارها در این ماه، پرهیز از حرام‌های خداست.»(1)

خواندن نافله: پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: هر كس در ماه رمضان، هر شب دو ركعت نماز بخواند و در هر ركعت، یك بار «فاتحة‌الكتاب» و سه بار سوره‌ی «قل هو الله احد» بخواند؛ سوگند به آن كه مرا به حق به پیامبری برانگیخت، خداوند برای هر ركعت، صد هزار فرشته می‌آفریند كه برای او حسنات می‌‌نویسند و گناهان را از او محو می‌كنند و درجات او را بالا می‌برند و خداوند، پاداش كسی را به او می‌دهد كه هفتاد برده آزاد كرده باشد.


ادب روز اول:

امام كاظم علیه السلام فرمودند: هر كس هنگام فرارسیدن ماه رمضان دو ركعت نماز مستحب بخواند و در ركعت اول، سوره‌ی «حمد» و «فتح» و در ركعت دوم (بعد از حمد) هر سوره‌ای را كه دوست داشت بخواند، خداوند بدی آن سال را از او دور می‌كند و همواره در امان خداوند خواهد بود تا همان هنگام از سال آینده. (2)


پی‌نوشت‌ها:

1- بحار الانوار، ج 96، ص 358، ح 25.

2- اقبال الاعمال، ج1، ص 197/ بحار الانوار، ج 97، ص 353، ح 3.

رمضان اسمى از اسماء الهى مى‏باشد و نبايست‏به تنهائى ذكر كرد مثلا بگوئيم، رمضان آمد يا رفت، بلكه بايد گفت ماه رمضان آمد، يعنى ماه را بايد به اسم اضافه نمود، در اين رابطه به سخنان حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) گوش فرا مى‏دهيم.
رمضان از اسماء الله است

هشام بن سالم نقل روايت مى‏نمايد و مى‏گويد: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابى جعفر امام باقر (عليهما السلام) بوديم، پس سخن از رمضان به ميان آورديم.

فقال عليه السلام: لا تقولوا هذا رمضان، و لا ذهب رمضان و لا جاء رمضان، فان رمضان اسم من اسماء الله عز و جل لا يجيى و لا يذهب و انما يجيى‏ء و يذهب الزائل و لكن قولوا شهر رمضان فالشهر المضاف الى الاسم و الاسم اسم الله و هو الشهر الذى انزل فيه القرآن، جعله الله تعالى مثلا و عيدا و كقوله تعالى فى عيسى بن مريم (عليهما السلام) و جعلناه مثلا لبنى اسرائيل. (1)

امام عليه السلام فرمود: نگوئيد اين است رمضان، و نگوئيد رمضان رفت و يا آمد، زيرا رمضان نامى از اسماء الله است كه نمى‏رود و نمى‏آيد كه شى‏ء زائل و نابود شدنى مى‏رود و مى‏آيد، بلكه بگوئيد ماه رمضان، پس ماه را اضافه كنيد در تلفظ به اسم، كه اسم اسم الله مى‏باشد، و ماه رمضان ماهى است، كه قرآن در او نازل شده است، و خداوند آن را مثل و عيد قرار داده است همچنانكه پروردگار بزرگ عيسى بن مريم (سلام الله عليهما) را براى بنى اسرائيل مثل قرار داده است، و از حضرت على بن ابى طالب (عليه السلام) روايت‏شده كه حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لكن قولوا شهر رمضان فانكم لا تدرون ما رمضان‏» (2) شما به راستى نمى‏دانيد كه رمضان چيست (و چه فضائلى در او نهفته است).
واژه رمضان و معناى اصطلاحى آن

رمضان از مصدر «رمض‏» به معناى شدت گرما، و تابش آفتاب بر رمل... معنا شده است، انتخاب چنين واژه‏اى براستى از دقت نظر و لطافت‏خاصى برخوردار است. چرا كه سخن از گداخته شدن است، و شايد به تعبيرى دگرگون شدن در زير آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بى امانش،زيرا كه رمضان ماه تحمل شدائد و عطش مى‏باشد، عطشى ناشى از آفتاب سوزان يا گرماى شديد روزهاى طولانى تابستان.

و عطش ديگر حاصل از نفس سركشى كه پيوسته مى‏گدازد، و سوزشش براستى جبران ناپذير است.

در مقايسه اين دو سوزش، دقيقا رابطه عكس برقرار است، بدين مفهوم كه نفس سركش با چشيدن آب تشنه‏تر مى گردد، وهرگز به يك جرعه بسنده نمى‏كند، و پيوسته آدمى را در تلاش خستگى ناپذير جهت ارضاى تمايلات خود وا مى‏دارد. و در همين رابطه است كه مولوى با لطافت هرچه تمامتر اين تشبيه والا را به كار مى‏گيرد و مى‏گويد:

آب كم جو تشنگى آور به دست تا بجوشد آبت از بالا و پست تا سقا هم ربهم آيد جواب تشنه باش الله اعلم بالصواب زين طلب بنده به كوى حق رسيد درد مريم را به خرما بن كشيد

اما از سوى ديگر، عطش ناشى از آفتاب سوزان سيرى پذير است، و قانع كننده.

پى ‏نوشت‏ها:

1- بحار جلد 96، ص 376، طبع اسلاميه

2- بحار، ج 96، ص 377

روزه، درمان بيماريهاى روح و جسم صفحه 22

سيد حسين موسوى راد لاهيجى

ماه مبارک رمضان،

بهترین ماه ها، ماه میهمانی خدا،

ماه خوبی ها،

ماه شب های قدر،

ماه دعا ونیایش ،

ماه رحمت و آمرزش و ماه خیر و برکت است.

حلول ماه مبارک رمضان،

به راستی که خبر از گشایش درهای بهشت به روی آدمیان دارد.

ماه تزکیه،ماه خودسازی،

ماه از خویش تا خدا رفتن،

ماه پرواز با دوبال قنوت از زمین تا ملکوت

و شکوفایی غنچه های معنویت در سکوت سبز روزه داران

و در حيرت ارغوانی سالکان کوی دوست.

وجوب روزه گرفتن

«یَـأَ ایُّهَا الَّذِینَ امَنُواْ كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»(1) ؛ اى كسانى كه ایمان آورده‏اید! روزه بر شما نوشته (واجب) شده است، آنگونه كه بر كسانى كه پیش از شما بودند، نوشته شده بود. باشد كه پروا كنید!»
خداوند، بندگان را به چیزى كه تاب نیاورند، موظّف نكرده است. همانا آنان را در شبانه‏روز، به پنج نماز، موظّف ساخته است و از هر دویست درهم، به پنج درهم مكلّف نموده و در سال، به روزه ماه رمضان تكلیف كرده است

- قال الإمام زین العابدین علیه‏السلام: إنَّ الله‏َ افتَرَضَ خَمسا و لَم یَفتَرِض إلاّ حَسَنا جَمیلاً: الصَّلاةَ، وَالزَّكاةَ، وَالحَجَّ، وَالصِّیامَ، و وِلایَتَنا أهلَ البَیتِ(2) ؛‌ خداوند، پنج چیز را واجب كرده است و جز نیكو و زیبا، واجب نكرده است: نماز، زكات، حج، روزه و ولایت ما اهل بیت.

- قال الإمام الباقر علیه‏السلام: بُنِیَ الإِسلامُ عَلى خَمسٍ: إقامِ الصَّلاةِ، و إیتاءِ الزَّكاةِ، و حَجِّ البَیتِ، و صَومِ شَهرِ رَمَضانَ، وَالوِلایَةِ لَنا أهلَ البَیتِ (3) ؛ اسلام بر پنج پایه بنا شده است: برپا داشتن نماز، پرداختن زكات، حجّ خانه خدا، گرفتن روزه ماه رمضان و ولایت ما اهل بیت .

- قال الإمام الصادق علیه‏السلام: ما كَلَّفَ الله‏ُ العِبادَ إلاّ ما یُطیقونَ، إنَّما كَلَّفَهُم فِی الیَومِ وَاللَّیلَةِ خَمسَ صَلَواتٍ، و كَلَّفَهُم مِن كُلِّ مِئَتَی دِرهَمٍ خَمسَةَ دَراهِمَ، و كَلَّفَهُم صِیامَ شَهرِ رَمَضانَ فِی السَّنَةِ(4) ؛ خداوند، بندگان را به چیزى كه تاب نیاورند، موظّف نكرده است. همانا آنان را در شبانه‏روز، به پنج نماز، موظّف ساخته است و از هر دویست درهم، به پنج درهم مكلّف نموده و در سال، به روزه ماه رمضان تكلیف كرده است .

- قال الإمام الصادق علیه‏السلام: یُسأَلُ المَیِّتُ فی قَبرِهِ عَن خَمسٍ: عَن صَلاتِهِ، و زَكاتِهِ، و حَجِّهِ، و صِیامِهِ، و وِلایَتِهِ إیّانا أهلَ البَیتِ(5) ؛ از مرده در قبر درباره پنج چیز سؤال مى‏شود: نمازش، زكاتش، حجّش، روزه‏اش، و ولایتش نسبت به ما اهل بیت .

«هر کس با زن نامحرمی شوخی کند، برای هر کلمه که با او در دنیا گفته است، خداوند او را هزار سال زندانی می‌کند.»

دوباره صدای خطبه های جذاب رسول خدا شنیده می شود که همگان را به آمدن بهترین ماه خدا بشارت می دادند، سخنرانی با شکوهی که در دل و جان انسان ها نفوذ کرده است و هر ساله با نزدیک شدن ماه مهمانی خداوند جان تازه می گیرد. و چقدر با شکوه است وقتی دوباره با گوش جان صدای رسول خدا را می شنوی که می فرماید:

«اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماه هاست و روزهایش برترینِ روزها ،شب هایش برترینِ شب ها و ساعاتش برترینِ ساعات است .ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شده اید و از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده اید» و چقدر شنیدنی و تأثیرگزار است سوالی که فقط شنیدن آن آدمی را به فکر فرو می برد که یا رسول الله بهترین اعمال در این ماه مهمانی خداوند چیست؟ سوالی که راه قرب الهی را برای عارفان و سالکان و رهپویان طریق معرفت و قرب الهی هزاران فرسنگ نزدیک تر کرد،سوالی که سوال کننده آن امیر مومنان بود و پاسخ دهنده آن رسول خدا صلی الله علیه و آله.که یا رسول الله بهترین اعمال در این ماه کدام است؟: «الورع عن محارم الله » و این پاسخی بود که امیر مومنان علی علیه السلام از زبان رسول خدا شنید.

هنوز دل های میلیون ها نفر به سخنرانی پیامبر خدا گرم و نورانی است که ندای الهی در آسمان طنین انداز می شود، ندایی که هر قلب پاکی می تواند آن را بشنوند، ندایی که هر انسان بیداری را به یک بزم بزرگ و بی نظیر دعوت می کند و مگر می شود که قلبی پاک باشد و به این ندای الهی پاسخی منفی بدهد. و ندای الهی در آسمان طنین انداز می شود:

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُون[البقرة:183] اى کسانى که ایمان آورده‏اید، روزه بر شما مقرر شده است، همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود، باشد که پرهیزگارى کنید.»

در ماه مبارک رمضان، ساعت ها و حتّی ثانیه ها ارزشی فوق حدّ تصور پیدا می کند، مطلب بسیار مهمّ و اساسی که در مورد ماه رمضان باید به آن توجّه داشت آن است که آنچه به زیبایی این ماه خوب خدا افزوده، و طراوت و تازگی بیشتری به آن می بخشد، حسن خلق و رفتار نیکی است که روزه دار محترم در این ماه  از خود به نمایش می گذارد.

ماه رمضان ماه میهمانی خدا فرارسید. ماهی که ابر رحمت الهی به طور ویژه بر سر بندگان سایه افکنده، و آن خالق مهربان با سخاوتی مثال زدنی، سفره پر خیر و برکتش را به روی بندگانش گشوده است، و با آهنگ زیبای قرآن و دعا و راز و نیاز شبانه، شوق و نشاطی مثال زدنی را در اعماق جان مۆمنین ایجاد نموده است .

براساس روایات معتبر، عظمت و بزرگی ماه خدا به اندازه ای است که چراغ عقل و اندیشه ی آدمی در مقام ارزش گذاری برای این ماه عزیز، خاموش و بی فروغ گشته، بگونه ای که هرگز توانایی تعیین قیمت و بهایی که در شأن این ماه بزرگ باشد را ندارد.

بر اساس همین عظمت و بزرگی است که در روایتی پیامبر گرامی اسلام می فرماید:

«لو یعلم العبد ما فی رمضان لود إن یكون رمضان السنة»1: اگر بنده از آنچه كه در ماه رمضان قرار داده شده آگاهی داشت، با تمام وجود دوست می داشت كه همه ی سال ماه رمضان باشد.

فرمایش نورانی پیامبر عزیز اسلام(صلی الله علیه و آله) بیانگر آن است که در ماه مبارک رمضان، ساعت ها و حتّی ثانیه ها ارزشی فوق حدّ تصور پیدا می کند، مطلب بسیار مهمّ و اساسی که در مورد ماه رمضان باید به آن توجّه داشت آن است که آنچه به زیبایی این ماه خوب خدا افزوده، و طراوت و تازگی بیشتری به آن می بخشد، حسن خلق و رفتار نیکی است که روزه دار محترم در این ماه از خود به نمایش می گذارد.

هر ساله، با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان جامعه اسلامی ما توجه ویژه ای به قرآن مبذول می دارد. «لکل شیء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان»[1] از تلاوت آیات وحی تا شرکت در جلسات ختم قرآن. رسانه های عمومی هم تلاش می کنند با پخش برنامه های قرآنی در این اقبال فراگیر سهیم شده و با پخش جلسات  و محافل قرآنی شور و نشاط بیشتری را در بین مردم ایجاد نمایند. تمام این برنامه های مذکور خوب و مفید است و امید است که تلاش همه کسانی که به هر نحوی در مسیر قرآن گام بر می دارند، و در خدمت کتاب آسمانی هستند، در درگاه حضرت احدیت مأجور و سبب تقرب باشد.

ز سرّ غیب کس آگاه نیست قصه مخوان

کدام محرم دل ره درین حرم دارد

با این حال همواره جای تامل در کارها وجود دارد و چه بسا ما بتوانیم با آسیب شناسی صحیح از اوقاتی که در محضر قرآن به سر می بریم استفاده بیشتری بنماییم. چه ماه رمضان هایی که گذشت و ما در عین اینکه قرآن خواندیم و احیانا موفق به چند بار ختم کردن کتاب الهی هم شدیم، اما بهره لازم را نبردیم؛ دلمان به نور قرآن روشن نشد و از هدایتش طرفی نبستیم. شیاطین دوباره پس از ماه رمضان به سراغ ما آمدند و غفلت ها و کدورت های باطنی ادامه یافت. چرا؟ آیا تا کنون از خود پرسیدیم که واقعا چرا چنین می شود؟

مشکل اساسی ما اینست که قرآن می خوانیم اما آداب تلاوت را رعایت نمی کنیم. مقصودم آداب تجوید و صوت و لحن نیست که آن نیز در جای خود ارزشمند است، بلکه منظورم آدابی است که رعایت آنها باعث نتیجه بخش شدن تلاوت قرآن می شود. مسلما در این یادداشت کوتاه مجالی برای مطرح ساختن بحث به صورت تفصیلی نیست و لذا به ذکر دو ادب اکتفا می نماییم. یکی بحث تدبّر در قرآن است و دیگری بحث طهارت.

شهر الله ( ماه خدا )

گرچه اجزاى زمان و مکان از نظر معنوى هیچ تفاوتى در ذات با یکدیگر ندارد ، ولى به واسطه امورى ، یک مکان همچون کعبه یا مساجد و مشاهده ، یا یک زمان همچون ماه رمضان و بویژه لیله القدر ، ارزش ، اعتبار و اهمیت پیدامى کند و مبارک مى گردد .

درمیان ماهها ، ماه رمضان ، ‹‹‌ شهر الله ››‌ و ماه خداست ، زمانى است که براى عبادت تعیین شده ، مردم همه در آن عبادت مى کنند و زمینه رشد و تکامل معنوى و تربیت استعداها و سیر و سلوک و تخلق به اخلاق الله دراین ماه بیشتر فراهم است . درهاى آسمانها به روى انسانها باز است .

در این ماه ، زمینه بر قرارى ارتباط بین زمین و آسمان فراهم مى شود . در کلمات معصومین (ع)بارها ماه رمضان ‹‹‌شهر الله ››‌ نامیده شده است . مطابق نقل امام صادق ، علیه السلام ، پیامبر گرامى اسلام فرمودند :‌
‹‹‌ ماه رمضان ماه خداست ، ماهى است که در آن حسنات و کارهاى خوب را چند برابر ثواب دهند (6).

رسول گرامى اسلام حضرت محمد (ص) در چند روایت ، شعبان را ماه خود و ماه رمضان را شهر الله ( ماه خدا ) نامیده اند (7).

امام زین العابدین علیه السلام در دعاى وداع با ماه رمضان در ‹‹‌ صحیفه سجادیه ››‌ مى فرماید :
‹‹‌ السلام علیک یا شهر الله الاکبر و یا عید اولیائه ›› درود بر تو اى بزرگترین ماه خدا و اى عید ( روز جشن و شادى ) دوستان خدا .

امام جعفر صادق (ع) فرمودند :
‹‹‌ ماه رمضان ماه خداست در این ماه زیاد ذکر خدا لا اله الا الله ، الله اکبر الحمدلله و سبحان الله بگو ئید ›› (8).

دعاى پيامبر(ص) هنگام رويت هلال رمضان


شيخ صدوق عليه الرحمه در كتاب من لا يحضره الفقيه آورده :

«و كان رسول الله صلى الله عليه و آله اذا اهل هلال شهر رمضان استقبل القبلة و رفع يديه و قال: «اللهم اهله علينا بالامن و الايمان،والسلامة و الاسلام، و العافية المجللة و الرزق الواسع، و دفع الاسقام، اللهم ارزقنا صيامه و قيامه و تلاوة القرآن فيه، و سلمه لنا، و تسلمه منا و سلمنا فيه‏» (1)

رسول الله(صلى الله عليه و آل) هنگامى كه رويت هلال رمضان مى ‏فرمود، رو به قبله مى ‏نمود و دستهاى مباركش را بلند مى‏كرد.و مى ‏گفت:

پروردگارا اين ماه را بر ما نو گردان به امن و امان، و سلامتى و اسلام، و تندرستى شايان تشكر، و روزى فراخ، و بر طرف ساختن دردها و ناملايمات.

بار پروردگارا روزى كن ما را روزه و قيام براى عبادت، و تلاوت قرآن در اين ماه، و او را براى ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در اين ماه سالم و تندرست فرما.

اوصاف ماه مبارك رمضان در آئینه كلام معصوم ‹‹ ع››

ماه رمضان نهمین ماه از ماههاى سال قمرى عربى است . در قر آن کریم از ماههاى سال قمرى ، جز ماه رمضان نام هیچ ماه دیگرى نیامده است (1) و این یکى از فضایل و امتیازات ماه رمضان است که از میان ماههاى سال قمرى فقط از ماه رمضان در قر آن ، در سوره بقره آیه 185 نام برده شده است . کلمه رمضان اسمى از اسماى الهى است ونباید به تنهایى و بدون کلمه شهر که به معناى ماه است ذکر شود .

هشام بن سالم از سعد نقل مى کند که گفت ما هشت نفر در محضر امام محمد باقر (ع) بودیم ، رمضان به یاد ما آمد و از آن سخن گفتیم . امام باقر (ع) فرمودند :
نگوئید این رمضان است ، نگوئید رمضان رفت و رمضان آمد . زیرا رمضان اسمى از اسماى الهى است که نمى آید و نمى رود . سخن از آمدن و رفتن براى آن صحیح نیست . فقط آنچه که زوال پذیر و نابود شدنى است مى آید و مى رود . و در ادامه فرمودند :
بلکه بگوئید ماه رمضان ، پس ماه را در تلفظ به اسم اضافه کنید که اسم ( رمضان ) اسم خداست (2)

در این رابطه روایت بسیارى از معصومین ، علیهم السلام ، به ما رسیده است که مرحوم کلینى در فروع کافی بابى جداگانه و مستقل در این زمینه با عنوان :
‹‹‌ باب نهى از گفتن رمضان بدون کلمه ماه ››‌ (3)گشوده است .
مرحوم حر عاملى نیز در کتاب الصوم وسائل الشیعه بابى با این عنوان دارد :
باب ‹‹ مکروه بودن گفتن رمضان بدون اضافه به ماه و حرام نبودن گفتن رمضان به تنهایى و کفاره گفتن رمضان به تنهایى ››‌ در روایتى در بحار الانوار و وسائل الشیعه از امام موسى بن جعفر (ع)از پدران گرامى ایشان از قول حضرت على آمده است که گفتن رمضان به تنهایى بدون اضافه کلمه شهر ( ماه ) کفاره دارد باید صدقه بدهد و روزه بگیرد (4).

از ناحیه علمای عامه ( اهل سنت ) نیز روایاتى از پیامبر گرامى اسلام در زمینه نهى از گفتن رمضان به تنهایى وارد شده است (5).غیر از دو فضیلتى که براى ماه رمضان بیان شده ماه رمضان دارى فضایل و امتیازات و ویژ گیهاى فوق العاده اى است که شمارش آنها نیازمند تحقیق گسترده و تالیف کتاب است و طبعا در این فرصت کوتاه امکان پذیر نیست و در یک مقاله نمى گنجد .

به همین جهت در این مقاله و چند شماره آینده ، صرفا اشاره اى کوتاه به بخشى از این امتیازات و اوصاف بر اساس روایات و احادیث معصومین (ع) مى شود . این اوصاف در اسامى ماه رمضان نمود یافته است .

خطبه پيامبر(ص) در روز آخر شعبان

سلمان فارسى فرمود:
«خطبنا رسول الله صلى الله عليه و آله فى آخر يوم من شعبان، فقال يا ايها الناس قد اظلكم شهر عظيم مبارك، شهر فيه ليلة خير من الف شهر، جعل الله صيامه فريضة و قيام ليله تطوعا، من تقرب فيه بنافلة من الخير كان كمن ادى فريضة فيما سواه، و هو شهر الصبر، و الصبر ثوابه، الجنه، و شهر المواسات و شهر يزاد فى رزق المؤمن، و شهر اوله رحمة،و اوسطه مغفرة، و آخره عتق من النار، و هو للمؤمن غنم و للمنافق غرم‏» (1)
ماه رمضان براى مؤمن سود و براى منافق خسران است
سلمان فرمود: در روز آخر شعبان پيامبر(صلى الله عليه و آله) براى ما خطبه‏اى در فضيلت ماه رمضان قرائت فرمودو در خطاب خويش به ما فرمود:

اى مردم براستى سايه افكنده بر سر شما ماه بزرگ مباركى،
ماهى كه در او شبى است كه از هزار ماه بهتر است،
كه خداوند روزه‏اش را فرض و واجب نموده، و به پا داشتن عبادات شبش را به طور استحباب مقرر فرموده است، كسى كه تقرب بجويد به خداوند،به انجام نافله خيرى، مثل آن است كه در غير ماه رمضان فريضه‏اى انجام داده باشد، و اين ماه ماه صبر است، و صبر هم اجر و ثوابش بهشت است.
و ماه روزه، ماه مواسات و برابرى است، و ماهى است، كه رزق مؤمن در او زياد مى‏ گردد.
و ماهى است كه اولش رحمت و وسطش مغفرت و آمرزش، و آخرش آزادى از آتش جهنم است، و اين ماه براى مؤمن بهره و منفعت است، و براى منافق خسارت و ضرر.

پى ‏نوشت:
1- مستدرك الوسائل مرحوم نورى نقل از وقايع الايام، ص 436.
روزه، درمان بيماريهاى روح و جسم صفحه 69

رمضان آمد و آهسته صدا كرد مرا
مستعد سفر شهر خدا كرد مرا

از گلستان كرم طرفه نسيمي بوزيد
كه سراپاي پر از عطر و صفا كرد مرا

نازم آن دوست كه با لطف سليماني خويش
پله از سلسله ديو دعا كرد مرا

فيض روح‌القدسم كرد رها از ظلمات
همرهي تا به لب آب بقا كرد مرا

من نبودم بجز از جاهل گم كرده رهي
لايق مكتب فخر النجبا كرد مرا

در شگفتم ز كرامات و خطاپوشي او
من خطا كردم و او مهر و وفا كرد مرا

دست از دامن اين پيك مبارك نكشم
كه به مهماني آن دوست ندا كرد مرا

زين دعاهاست كه با اين همه بي‌برگي و ضعف
در گلستان ادب نغمه سرا كرد مرا

هر سر مويم اگر شكر كند تا به ابد
كم بود زين همه فيضي كه عطا كرد مرا

موسيقى دوره اشکانيان

اشکانيان يا پارت‌ها از نژاد ‌آريايى بودند که از بخش‌هاى شرقى ايران آن روز قيام کردند و بقاياى حکومت ضعيف سلوکيان را درهم شکستند. زبان آنها زبان پهلوى و خط آنها، خط ”آرامي“ بود که ريشه آن به دوره هخامنشى باز مى‌گردد. مذهب رسمى اين قوم زرتشتى بود.

بسيارى از يادگارهاى تصويرى موسيقى مربوط به اين دوره است. موسيقى در اين دوره تبديل به اصيل‌ترين موضوع نقاشى شده بود. تأثيرپذيرى از تمدن يونان و روم را نيز نبايد در اين دوره از نظر دور داشت. سازهاى اين دوره ادامه سازهاى دوره سلوکى و دوره هخامنشى است و بيشتر شامل سازهاى رزمى مى‌باشد.

در اين دوران به کسانى که خواننده، نوازنده، شاعر و گاه بازيگر بودند. ”گوسان“ گفته مى‌شد. بقاياى آنها در فرهنگ امروز ايران به صورت ”عاشيق“‌هاى آذربايجان و يا مطرب‌هاى لرستان و ”بخش‌“هاى خراسان موجود است.

طبق نوشته مستشرق انگليسي، مرى‌بويس، در عصر پارتيان، موسيقى يکى از عوامل مؤثر در تعليم و تربيت کودکان و نوجوانان بوده است. موسيقى اين دوران بر موسيقى ارمنستان تأثير فراوانى به جاى گذاشته است.

موسيقى دوران هخامنشى

تأثيرپذيرى هنر موسيقى ايران از هنر آشور، تا دوران کوروش هخامنشى ادامه داشته است. در دوران هخامنشي، موسيقى در قالب موسيقى مذهبي، موسيقى رزمى و موسيقى بزمى اجراء مى‌شده است. موسيقى مذهبى يا گات‌ها با سرود و آهنگ مخصوص خود اجراء مى‌شده است. سنت گات‌خوانى هنوز در ميان موبدان زرتشتى کرمان شنيده مى‌شود.

موسيقى رزمى در هنگام جنگ بصورت سرود اجراء مى‌شده و نيز از شيپور براى اعلام حرکت استفاده مى‌شده است. اين سرودها، حس شجاعت و دليرى سربازان را تحريک مى‌کرده است

موسيقى بزمى نيز از ديرباز در تمدن ايران وجود داشته و سازهاى ويژه و شيوهٔ اجراء خاص خود را داشته است. در شاهنامه فردوسى نيز اشاره‌هاى فراوانى به سازهاى بزمى و نغمه‌ها و الحان موسيقى شده است.

در دوره هخامنشى بطور کلى دو نوع اسباب و آلات موسيقى (بزمى و رزمي) وجود داشته که عبارتند از: شيپور، ني، بربط، تنبک، کوس، کرناي، سورناي، طبل، دهل، جام، جلجل، خرمهره، دمامه، خم، گاودم، ناقوس و سنج.

موسيقى دوران ساسانيان

دوره حکومت ساسانيان که چهارصد سال بطول انجاميد در بين دوره‌هاى تاريخى ايران درخشان‌ترين دوره موسيقى شناخته شده است؛ به طورى که در تاريخ ايران، تنها نام مشاهير دوره ساسانى باقى مانده و از مشاهير دوران قبل نامى در بين نيست. بنيان سلسله ساسانى به دست اردشير بابکان گذاشته شد و شوکت چهارصد ساله آن با ورود اسلام به ايران در سال ۲۱ ه.ق. و مرگ يزدگرد سوم، آخرين پادشاه ساساني، خاتمه پذيرفت.با ظهور شخصيت‌هايى چون مانى و مزدک، انواع ادبيات هنرى و هنرهاى ظريفه رشد کرد و هواخواه يافت.

توجه شاهان اين سلسله به موسيقي، سبب رونق بيش از پيش و اهميت و اعتبار آن گرديد. اردشير بابکان طبقات مختلف موسيقى‌دان‌ها را مى‌شناخت و براى هر يک قانونى وضع مى‌کرد. انوشيروان در رعايت قانون و حقوق هنرمندان سعى بسيار داشت و بهرام گور خود چکامه‌سرايى چيره‌دست بود. اين حمايت و تشويق از طرف شاهان مردم را نيز علاقه‌مند ساخت و موسيقى‌دانان در آن عصر از احترام و رفاه برخوردار بودند.

بخش دوم: سرود رهایى

بعدازظهر 8 فروردین ماه سال 1361 هنگامى كه عملیات فتح المبین به پایان موفقیت آمیز و درخشان خود رسیده بود، فرمانده وقت نیروى زمینى ارتش (سپهبد شهید على صیاد شیرازى) عناصر طراح عملیات طریق القدس را كه در اهواز مستقر بودند به دزفول (قرارگاه عملیاتى كربلا2) احضار و خطوط كلى عملیات آفندى بعدى (طرح كربلا 3 كه در مرحله اجرا بیت المقدس نام گرفت) را به آنها ابلاغ و خط مشى طرح ریزى عملیات بیت المقدس را نیز مانند عملیات فتح المبین بر مبناى هماهنگى و همكارى نزدیك و صمیمانه میان ارتش و سپاه تعیین كرد. در نخستین نشست شور ستادى دو راهكار كلى مطرح گردید كه عبارت بودند از:

تدبیر كلى روى سرعت در طرح ریزى و تهیه مقدمات و آمادگى به منظور شروع عملیات تأكید مى كرد و با تدبیر یاد شده به دشمن فرصت به خود آمدن از ضربه اى كه در عملیات فتح المبین دریافت داشته بود، داده نمى شد و در نتیجه به نوعى غافلگیرى مى انجامید.

از این رو، 9 فروردین ماه 61 با وجود این كه هنوز طرحى براى عملیات تهیه نشده بود ولى منطقه عملیات آتى از قبل مشخص گردیده بود، به ارتش و سپاه دستور داده شد تا تعدادى از یگان هاى خود را براى پدافند از منطقه عملیاتى فتح المبین نگه دارند و بیشتر نیروهاى خود را به مناطق تعیین شده در جنوب اهواز و شرق كارون اعزام كنند.
2) تك از شرق به غرب با عبور از رودخانه كارون، با هدف گسستن جبهه دشمن از وسط و تجزیه آن به دو بخش شمالى و جنوبى و سپس احاطه جفیر در شمال و خرمشهر در جنوب 1) تك از شمال به جنوب از جبهه كرخه كور و نیسان با هدف وصول به جفیر، كوشك و طلایه و ادامه پیشروى به سوى خرمشهر

خرمشهر از اسارت تا رهایى

خرمشهر آزاد شد. این خبر نتیجه عملیات بزرگى با عنوان بیت المقدس بود كه با نیرویى متشكل از دلیرمردان نیروى زمینى ارتش جمهورى اسلامى ایران، جان بركفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، سلحشوران بسیجى و با پشتیبانى نیروهاى هوایى و دریایى ارتش، جهاد سازندگى به مدت 26 روز از 10 اردیبهشت ماه1361تا 3 خرداد همان سال به اجرا درآمده بود. این نبرد درخشان ترین فصل كارنامه عملیاتى نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى ایران در كل 8 سال دفاع مقدس بود.

دستاوردهاى نظامى و سیاسى این عملیات چنان عظیم است كه به حق مى توان آن را بزرگ ترین نقطه عطف در طول دفاع مقدس نامید. رئیس رژیم بعثى عراق كه پیوسته ادعا مى كرد چنانچه ایران بتواند خرمشهر را بازپس گیرد، كلید شهر بصره را به ایرانیان خواهد داد، با دریافت این ضربه سهمگین چنان مات و مبهوت شد كه نه تنها وفاى به عهد خود را فراموش كرد بلكه پس از پایان این عملیات و آزادى خرمشهر، به دلیل بیم از آسیب پذیرى بیشتر در مقابل تهاجمات گسترده تر نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى ایران، در پوشش شعار «صلح طلبى و لزوم آمادگى براى نبرد با اسرائیل به مناسبت اشغال جنوب لبنان» در آستانه تشكیل كنفرانس كشورهاى غیرمتعهد ، به صورت یك طرفه اعلام آتش بس كرد و دست به عقب نشینى عمومى از سایر مناطق اشغالى زد و شكست خفت بار خود و بویژه از دست دادن خرمشهر را یك عقب نشینى تاكتیكى عنوان كرد.

همان گونه كه اشاره شد، عملیات بیت المقدس داراى ویژگى هایى است كه آن را از عملیات هاى پیش و پس از آن متمایز مى كند. به اختصار این ویژگى ها عبارتند از:

1 ـ كوتاه بودن زمان براى آمادگى

طرح ریزى این عملیات بزرگ بلافاصله پس از عملیات غرورآفرین فتح المبین آغاز و در كمتر از یك ماه به اجرا درآمد.

2ـ وسعت منطقه نبرد

وسعت منطقه عملیات بیت المقدس 5400 هزار كیلومترمربع یعنى معادل سه برابر وسعت عملیات فتح المبین بود.

3ـ مداومت زیاد عملیات

بیت المقدس طولانى ترین عملیات تصدى دوران دفاع مقدس با 25 روز مداومت است.

4 ـ اجراى عملیات عبور از رودخانه كه از پیچیده ترین و مشكل ترین نوع عملیات رزمى چه از نظر طرح ریزى و چه از نظر اجرا و چه از نظر تدارك وسایل ویژه است. بویژه آن كه عملیات عبور در مقیاسى وسیع (حدود 12لشكر) و با وجود محدودیت هاى بسیار از نظر تجهیزات انجام گرفت.

5 ـ حجم تلفات و خسارات وارده و نیز اسراى گرفته شده از دشمن بى سابقه بود.
عملیات بیت المقدس در 30 دقیقه بامداد روز 10 اردیبهشت ماه سال1361 با رمز یا على بن ابى طالب (ع) آغاز شد و رزمندگان اسلام با عبور از رودخانه كارون و طى 3 مرحله عملیات، خرمشهر را پس از نزدیك به 20 ماه اسارت آزاد كردند.

این نوشتار در دو بخش تقدیم خوانندگان عزیز مى گردد. در بخش اول با عنوان «خرمشهر چگونه سقوط كرد»، مى كوشیم به طور خلاصه چگونگى سقوط این بخش از میهن اسلامى و درعین حال فداكارى ها و ایثارگرى هاى رزمندگان مدافع این شهر را كه با كمترین نیرو و امكانات روزهاى متمادى در مقابل یورش چندین لشكر ارتش بعث عراق مقاومت كردند، تشریح نماییم و سپس در بخش دوم باعنوان «سرود رهایى» به چگونگى آزاد سازى خرمشهر، رشادتها و دلیرى هاى رزمندگان براى تحقق این امر خطیر بپردازیم.

البته همچنان سخن حكیمانه آن پیر سفركرده را فراموش نخواهیم كرد كه :

«خرمشهر را خدا آزاد كرد.»