هيأت جهان و شكل گيرى آن
اى مفضل ! نخستين عبرت و دليل بر خالق جل و علا، همين هياءت دهى ، گرد آورى اجزا و نظم آفرينى در كار اين عالم است ؛
از اين رو اگر با انديشه و خرد در كار عالم ، نيك و عميق تأمل كنى ، هر آينه آن را چون خانه و سرايى مى يابى كه تمام نيازهاى

بندگان خدا در آن آماده و گرد آمده است. آسمان ، همانند سقف بلند گردانيده شده، زمين بسان فرش گسترانيده شده، ستارگان چون چراغهايى چيده شده و گوهرها همانند ذخيره هايى در آن نهفته شده و همه چيز در جاى شايسته خود چيده شده است .
آدمى نيز چون كسى است كه اين خانه را به او داده اند و همه چيز آن را در اختيارش نهاده اند. همه نوع گياه و حيوان براى رفع نياز و صرف در مصالح او در آن مهياست .
اين ها همه ، دليل آن است كه جهان هستى با اندازه گيرى دقيق و حكيمانه و نظم و تناسب و هماهنگى آفريده شده . آفريننده آن يكى و او همان شكل ده نظم آفرين و هماهنگ كننده اجزاى آن است. براستى كه او در قدرتش *جليل و در كارش بلند مرتبه و وجهش كريم است . خدايى جز او نيست و از آنچه منكران مى پندارند منزه واز آنچه ملحدان به او نسبت مى دهند برتر و جليل تر است .



.

گفتار دوم: زمينه‏ها و پيش‏شرطهاى گفت و گو از نگاه قرآن

منظور از زمينه‏ها و پيش شرطهاى گفت و گو، امورى است كه فراهم آوردن و مراعات آنها در تمام مراحل گفت و گو لازم و ضرورى است . به برخى از اين موارد اشاره مى‏كنيم:
الف) پذيرش دو طرف يا چند طرف: يكى از پيش‏فرضهاى آغازين گفت و گو، پذيرش دو طرف يا چند طرف است كه با استفاده از علائم، از جمله كلام به شكلهاى مختلف با يكديگر تبادل معنا مى‏نمايند . اين امر مورد پذيرش قرآن كريم است . البته پذيرش طرف مقابل به معناى حقانيت او نيست، بلكه منظور اين است كه گفت و گو وقتى تحقق پيدا مى‏كند كه هر يك از طرفين، سخن طرف ديگر را بشنود و با يكديگر به تبادل آرا و عقايد بپردازند . حضرت موسى عليه السلام مامور مى‏شود حتى با فرعون، دشمنترين دشمنان خدا، به گفت و گو بپردازد و آيات الهى را به او ابلاغ كند:

گفت و گو در قرآن كريم

در اين نوشتار، نويسنده ابتدا واژه گفت‏وگو را بررسى كرده سپس به زمينه‏ها و پيش‏شرطهاى لازم براى گفت و گو مى‏پردازد . موانع گفت و گو و انواع گفت و گوهايى كه در قرآن آمده، موضع ديگرى است كه نويسنده آن را مورد كاوش قرار داده است .

چكيده

چندى است كه بازار تعامل بين اديان و تمدنها گرم است . هر كس از ديدگاه خويش، به اين بحث پرداخته است . نظر قرآن به عنوان وحى آسمانى، بسيار حائز اهميت مى‏باشد . در اين نوشتار، نويسنده ابتدا واژه گفت‏وگو را بررسى كرده سپس به زمينه‏ها و پيش‏شرطهاى لازم براى گفت و گو مى‏پردازد . موانع گفت و گو و انواع گفت و گوهايى كه در قرآن آمده، موضع ديگرى است كه نويسنده آن را مورد كاوش قرار داده است .

مقدمه
در عصر حاضر، گفت و گو از واژه‏هاى بسيار رايج در عرصه فرهنگ، سياست و اجتماع است . در اين راستا، اصطلاح گفت و گوى اديان و گفت و گوى تمدنها نيز مورد بحث و بررسى مى‏باشد . يكى از پرسشهاى اساسى اين است كه اسلام، چه ديدگاهى نسبت‏به گفت و گو دارد؟ و آيا آن را به عنوان يك روش مسالمت‏آميز در تعامل با پيروان اديان و مذاهب ديگر قبول دارد يا خير؟ و به طور مشخص ديدگاه قرآن كريم در اين باره چيست؟
مهمترين هدف اين پژوهش بيان ديدگاه قرآن كريم در خصوص گفت و گوى مسالمت‏آميز با مذاهب و عقايد مخالف است و اين كه اساس رفتار با پيروان مذاهب، رفتار صلح‏آميز و استفاده از روش منطقى بوده و رد بر نظريه كسانى است كه مى‏گويند:
«مادامى كه اسلام باقى است، صلح و سازش پيروان اسلام، حتى با كليميها و مسيحيها و از اين بالاتر با ساير افراد بشر، يك مساله لاينحلى خواهد بود .» (2)
به عبارت ديگر، يكى از علل ضرورت اينگونه پژوهشها «نسبت‏دادن‏خشونت‏به‏اسل ام‏» است . عده‏اى اساس روابط اسلام با غير مسلمانان را بر جنگ و خصومت مى‏دانند . اين اشتباه از اينجا ناشى مى‏شود كه اسلام، اهميت‏بسيارى به جهاد داده است . همين برداشت‏باعث‏شده است كه پاره‏اى از نويسندگان از قبيل منتسكيو، متفكر فرانسوى، اسلام را دين شمشير بداند . وى در كتاب روح القوانين مى‏گويد:
«يكى از بدبختيهاى بشر اين است كه هر فاتحى ديانت‏خود را بر جامعه مغلوب، تحميل كند . ديانت اسلام كه به زور شمشير بر مردم تحميل شده، چون اساس آن متكى بر جبر و زور بوده، باعث‏بدبختى و شدت شده است .» (3)
واضح است كه اينگونه تبليغات عليه مسلمانان صورت گرفته و مى‏گيرد و در نهايت، روح همزيستى مسالمت‏آميز ملل جهان و اساس گفت و گو ميان اديان، تمدنها و عقايد گوناگون را مورد آسيب جدى قرار خواهد داد و اين در حالى است كه بر اساس شواهد و ادله روشن، «گفت و گوى مسالمت‏آميز در اسلام‏» اثبات مى‏گردد . گوستاو لوبون مى‏گويد:
«تساهل مذهبى اسلام نسبت‏به مذهب يهود و نصارى ... خيلى بندرت مى‏توان در مذاهب ديگر مشاهده نمود .» (4)
همچنين مى‏گويد:
«اخلاق مسلمانان صدر اسلام از اخلاق امتهاى روى زمين و بخصوص ملتهاى نصرانى به طور نمايانى بهتر و برتر بوده است . آنان در عدالت، ميانه‏روى، مهربانى، گذشت، وفاى به عهد و بلندهمتى مشهور و معروف بودند و رفتارشان با ديگر ملتهاى اروپايى، بخصوص آنهايى كه در زمان جنگهاى صليبى بودند، متفاوت بود .» (5)

ويژگيهای اساسی قرآن

نوشته:العلامة سيد ابوالحسن علی حسنی ندوی
اين انديشه با اين حقيقت علمی وعقيده مذهبی تناقض دارد. که : اين دين تنها بوسيله نصوص ومتون به امت نرسيده بلکه الفاظ ومفاهيم آن حتی طريق عمل بر آن نيز نسل به به نسل منتقل شده است واين سلسله توارث، در لفظ ومعنی هر دو جريان داشته است. همچنين با صفاتی که خداوند برای قرآن بيان کرده نيز منافات دارد.
خداوند متعال قرآن مجيد را در جاهای متعددی به کلمات «الکتاب المبين» و«عربي مبين» معرفی می کند.
درآغاز سوره يوسف می فرمايد:
{الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآناً عَرَبِيّاً لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}[سوره یوسف : 1-2] « الرا - اين است آيات کتاب روشن. هر آئينه ما فرو فرستاديم آن را به زبان عرب تا شما در يابيد.»
وسوره حجر اينچنين آغاز می شود:
{الَرَ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَقُرْآنٍ مُّبِينٍ}[الحجر : 1] « اين است آيات کتاب الهی وقرآن روشن».
اولين سوره شعراء اين است:
{طسم تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ}[ الشعراء : 1-2] « طسم - اين آيات کتاب روشن است».
در سوره شعراء توانايی تفهيم وروشنگری وحيی را که بر قلب پيامبر صلی الله علیه وسلم بوسيله جبريل نازل شده اين گونه بيان می دارد:{وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ*نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ* عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ *ِبلِسَانٍ عَرَبِيٍّ مُّبِينٍ}[الشعراء:192-195] «هر آئينه قرآن فرود آورده پروردگار عالميان است. فرود آورد آنرا فرشته امانتکار( جبريل) بر دل تو تا (مردم را) نصيحت کنی (فرودآورد) به زبان عربی روشن».

پرسش :
راه رهایی از دنیا دوستی چیست؟

پاسخ :
پاسخ اجمالی:
دنیا مؤنث «ادنی»، از «دنیء» و «دنائت» به معنی پست تر و ناچیزتر (در مقایسه با زندگی آخرت) یا از «دنو» به معنی نزدیکتر (در مقایسه با زندگی آخرت) است.
در بیان قرآن و روایات، دنیا به دو قسم است: دنیای مذموم و دنیا ممدوح. در اغلب مواردی که در کلام معصومان (ع)، سخن از دنیا به میان آمده، و انسان ها را از فریب آن بر حذر داشته اند، اشاره به دنیای مذموم و ناپسند دارند، دنیایی که صاحبانش آن را برای خودش بخواهند و نگاه استقلالی به آن داشته باشند. اما دنیای ممدوح، یعنی نگاه آلی نه استقلالی، یعنی استفاده از فرصت عمر در مسیر جلب رضای الهی و نردبانی برای کسب کمالات معنوی، این نگاه به دنیا، ایثار و انفاق را بر انسان آسان می کند.
حب دنیا سرمنشاء همه ی خطاهاست. بهترین و اثربخش ترین راه رهایی و نجات انسان از حب دنیا و آلودگی های دنیوی، اصلاح نفس و رسیدن به مقام بندگی و عبودیت خداوند است. علاوه بر این دو، راهکارها بسیاری در قرآن مجید ذکر شده است که به مواردی چند اشاره می کنیم:

1. شناخت حقیقت و جایگاه خویش در نسبت با دنیا.
2. تفکر عمیق در ماهیت دنیا و آثار سوء حب دنیا.
3. تقویت ایمان و عمل صالح و رعایت تقوا و خودسازی، تزکیه نفس و ترک هوی پرستی.
4. یاد مرگ و معاد.
5. مطالعه در احوال اقوام گذشته.
6. هجرت و جهاد.
7. پرهیز از حرص و آز در جمع آوری مال دنیا و زیاده خواهی و پیشه کردن قناعت و اکتفا به ما یحتاج و ضروری.
8. صبر و تحمل در برابر شدائد.

پرسش :
چرا خداوند چیزهایی آفریده كه برای انسان خطرناک است ؟

چرا گوشت خوک و سگ در قرآن حرام اعلام شده است؟ نویسنده: رامین فخاری  

یکی از مسائلی که همیشه مورد سوال است این است که چرا گوشت خوک و گوشت سگ در دین اسلام حرام اعلام شده است در این موضوع قصد داریم به برسی دلایل حرام شدن گوشت خوک و گوشت سگ بکنیم.

گوشت خوک دارای یک انگل بنام کرم تریشین است که می تواند از خوک یا موش به انسان منتقل بشود.این کرم در بافت عضلانی خوک وجود دارد و بعد از مصرف به انسان منتقل می شود و بعد از مصرف ابتدا در روده ساکن می شود و بعد از طریق مدفوع کرم های نر دفع می شوند و بقیه ترم ها از طریق خون به سایر نقاط بدن می روند و باعث ایجاد کیست آهکی می شوند و می تواند عوارضی مانند ب، تهوع ، اسهال ، قولنج ، عوارض ریوی، قلبی، مغزی ، چشم و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.[1]

نکته دیگر این است که این انگل با پختن از بین نمی رود و در میان محصولات گوشت پخته نیز وجود دارد[2]کرمها در هر چرخه می توانند 1500 لارو را در بدن انسان تولید کنند و در داخل خود آزاد کنند که منجر به ورم کردن قلب و مغز در نتیجه مرگ می شود[2]

رابطه بین استرس و بیماری های قلبی از دیدگاه قرآن کریم نویسنده: رامین فخاری 

استرس یکی از عوال تاثیر گذار در بیماری های قلبی است،داشتن استرس طولانی مدت تاثیرات مخربی را بروی قلب انسان ها می گذارد و افراد را بیشتر در معرض بیماری های قلب و فشار خون قرار می دهد و استرس فشار خون را نیز افزایش می دهد.[1]

 همچنین پزشکان آمریکایی می گویند استرس بیشتر از سیگار و کلسترول و سایر عوامل احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را بیشتر می کند.در هنگام استرس آدرنالین خون افزایش یافته در نتیجه فشار خون نیز افزایش می یابد و در نتیجه تعداد ضربان های قلب نیز افزایش می یابد و با کاهش استرس نیز می توان از ابتلا به بیماری های قلبی ممانعت نمود.[2]

همچنین استرس با افزایش آدرنالنین و کورتیزول باعث لخته شدن خون می شود که منجر به بروز بیماری های قلبی می شود.[3]

در سوره المائده آیه ۵۲ نوشته شده است : 

مى‏بینى کسانى که در دلهایشان بیمارى است در [دوستى] با آنان شتاب مى‏ورزند مى‏گویند مى‏ترسیم به ما حادثه ناگوارى برسد امید است‏خدا از جانب خود فتح [منظور] یا امر دیگرى را پیش آورد تا [در نتیجه آنان] از آنچه در دل خود نهفته داشته‏اند پشیمان گردند

در ابتدای این آیه خداوند به بیماری قلبی اشاره کرده است و در ادامه آیه نیز به عجله داشتن و ترسیدن اشاره نموده اند که هر دو از علائم استرس است و در این آیه خداوند به ارتباط میان استرس و بیماری های قلبی در 1400 سال قبل اشاره کرده است.در آن دوران پزشکی بصورت امروز پیشرفته نبود و اصولا در باره ارتباط استرس با بیماری های قلبی اطلاعاتی وجود نداشت.

ستون مهره های گردن در قرآن نویسنده: رامین فخاری

در ناحیه گردن هفت مهره بروی هم قرار دارند که این مهره ها یا ستون فقرات وظیفه نگه داشتن سر و حرکت دادن آن را بر عهده دارند و اگر این مهره ها وجود نداشتند سر روی گردن قرار نمی گرفت.در آرتروز که این مفصل ها درد می کند یا آسیب دیده است انسان قادر نیست سر خود را بالا نگه دارد.

در سوره یس آیه ۸ نوشته شده است : 

 ما در گردنهای آنها غلهائی قرار دادیم که تا چانه‏ ها ادامه دارد، و سرهای آنها را به بالا نگاهداشته است.

نکته علمی این آیه این است که این استخوانها که به غل یا زنجیر تشبیه شده اند دقیقا مانند قطعات زنجیر بطور جداگانه هستند ولی مثل قطعات زنجیر به هم پیوسته شده اند و این هفت استخوان را می توان مانند قطعات بصورت جداگانه در نظر گرفت.و تشبیه قرآن از دیدگاه علمی دقیقا درست است.

آیا رستاخیز براى حیوانات هم وجود دارد؟

شك نیست كه نخستین شرط حساب و جزا مسئله عقل و شعور و بدنبال آن تكلیف و مسئولیت است، طرفداران این عقیده مى‏گویند مداركى در دست است كه نشان مى‏دهد حیوانات نیز به اندازه خود داراى درك و فهمند، از جمله:
زندگى بسیارى از حیوانات آمیخته با نظام جالب و شگفت‏انگیزى است كه روشنگر سطح عالى فهم و شعور آنها است كیست كه درباره مورچگان و زنبور عسل و تمدن عجیب آنها و نظام شگفت‏انگیز لانه و كندو، سخنانى نشنیده باشد، و بر درك و شعور تحسین‏آمیز آنها آفرین نگفته باشد؟ گرچه بعضى میل دارند همه اینها را یك نوع الهام غریزى بدانند، اما هیچ دلیلى بر این موضوع در دست نیست كه اعمال آنها به صورت ناآگاه (غریزه بدون عقل) انجام مى‏شود.
چه مانعى دارد كه این اعمال همانطور كه ظواهرشان نشان مى‏دهد ناشى از عقل و درك باشد؟ بسیار مى‏شود كه حیوانات بدون تجربه قبلى در برابر حوادث پیش‏بینى نشده دست به ابتكار مى‏زنند، مثلًا گوسفندى كه در عمرش گرگ را ندیده براى نخستین بار كه آن را مى‏بیند به خوبى خطرناك بودن این دشمن را تشخیص داده و به هر وسیله كه بتواند براى دفاع از خود و نجات از خطر متوسل مى‏شود.
علاقه‏اى كه بسیارى از حیوانات تدریجا به صاحب خود پیدا مى‏كنند شاهد دیگرى براى این موضوع است، بسیارى از سگهاى درنده و خطرناك نسبت به صاحبان خود و حتى فرزندان كوچك آنان مانند یك خدمتگذار مهربان رفتار مى‏كنند.
داستانهاى زیادى از وفاق حیوانات و اینكه آنها چگونه خدمات انسانى را جبران مى‏كنند در كتابها و در میان مردم شایع است كه همه آنها را نمیتوان افسانه دانست. و مسلم است آنها را به آسانى نمى‏توان ناشى از غریزه دانست، زیرا غریزه معمولًا سرچشمه كارهاى یكنواخت و مستمر است، اما اعمالى كه در شرایط خاصى كه قابل پیش‏بینى نبوده بعنوان عكس العمل انجام مى‏گردد به فهم و شعور شبیه‏تر است تا به غریزه.

معاد جسمانی و روحانی

از بحث‎های مهمِ مسئله معاد، بحث درباره چگونگی معاد از نظر جسمانی و روحانی بودن آن است. در این زمینه از سوی فیلسوفان و متكلمان اسلامی، سه نظریه مطرح گردیده است:
1. فقط معادی جسمانی: در قیامت جز بدن و لذایذ و آلام بدنی و حسی تحقق ندارد.
2. فقط معاد روحانی: در قیامت جز روح و لذایذ و آلام روحی و عقلی تحقق ندارد.
3. اعتقاد به هر دو معاد: در قیامت هم روح محشور می‎شود و هم بدن، و علاوه بر لذایذ و آلام حسی، آلام و لذایذ روحی و عقلی نیز تحقق دارد.
از آنچه گفته شد، روشن می‎شود كه اعتقاد به هر دو نوع معاد جسمانی و روحانی مبتنی بر امور زیر است:
الف. حقیقت انسان را بدن مادی اوتشكیل نمی‎دهد، بلكه حقیقت انسان عبارت است از نفس و روح او ـ كه مجرد از ماده می‎باشد، ـ و با مرگ بدن به حیات خود ادامه می‎دهد.
ب. در سرای آخرت بدن‎های مردگان صورت‎های پیشین خود را بازیافته، و نفس و روح آدمیان كه با مرگ، از بدن قطع علاقه كرده بود، به بدن‎ها تعلق گرفته و در نتیجه بدن‎های مرده زنده می‎شوند.
ج. پاداش‎ها و كیفرهای اخروی منحصر در آلام و لذایذ حسی و بدنی نبوده، یك رشته لذایذ و آلام كلی و عقلانی نیز تحقق می‎یابد.
بنابراین، كسانی كه حقیقت انسان را در همان جنبه مادی و بدن او خلاصه كرده و روح را نیز امری مادی دانسته‎اند، معاد را منحصر در معاد جسمانی می‎دانند. اكثریت متكلمان و محدثان طرفدار این قول بوده‎اند، چنان‎كه صدرالمتألهین(ره) گفته است:
«اكثر متكلمان و عموم فقیهان و محدثان قایل به معاد جسمانی می‎باشند؛ زیرا آن روح را جسمی می‎دانند كه مانند آب در گل، و آتش در ذغال، و روغن در درخت زیتون، ساری و نافذ در بدن می‎باشد.»
برعكس، آنان كه روح را واقعیتی مجرد از ماده می‎دانند كه پس از مرگِ بدن هم‎چنان به حیات خود ادامه می‎دهد، ولی به تعلق دوباره آن به بدن معتقد نیستند، فقط به معاد روحانی قایل شده‎اند، ‌چنان كه اكثریت فلاسفه بر این عقیده بوده‎اند. صدرالمتألهین(ره) در این‎باره گفته است:

براهین اثبات معاد

مهم‎ترین منبع و منشأ ایمان به معاد و حیات اُخروی، وحی الهی است كه به وسیله پیامبران ـ علیهم السلام ـ به بشر ابلاغ شده است. انسان پس از آن‎كه خدا را شناخت و به صدق گفتار پیامبران ایمان آورد، به روز قیامت و حیات جاوید اخروی، كه همه پیامبران، ایمان به آن را در سرلوحه تبلیغ و دعوت خود قرار داده‎اند، ‌ایمان پیدا می‎كند. این، خود نوعی برهان عقلی بر معاد است، ولی از آن‎جا كه معرفت تفصیلی، در تقویت و تحكیم ایمان مؤثر است. نیز از سوی دیگر، قرآن كریم نیز با دلایل روشن عقلی، قطعی بودن جهان پس از مرگ و برانگیخته شدن انسان‎ها را در قیامت اثبات نموده است، در این فصل برخی از براهین معاد را مورد بررسی قرار می‎دهیم:
1. برهان حكمت و غایت
جهان، آفریده و فعل خداوند حكیم است، و فعلِ فاعلِ حكیم، بدون غایت نخواهد بود. بنابراین، جهان دارای غایت است.
و غایت[1] عبارت است از فعلیت و كمالی كه متحرك به واسطه حركت به آن نایل می‎گردد، و با وصول به آن از حركت باز می‎ایستد. مانند دانه و هسته گیاه كه پس از رسیدن به آخرین مرحله فعلیت و كمالِ ممكن برای آن گیاه، غایت خود را بازیافته و حركت آن پایان می‎پذیرد.
از سوی دیگر، وقتی به جهان طبیعت می‎نگریم، آن را نمایشگاه بزرگی از پدید آمدن‎ها و فانی شدن‎ها، و زندگی‎ها و مرگ‎ها می‎بینیم، یعنی هیچ چیز حالت ثبات و قرار ندارد، بلكه یك‎پارچه به حركت و تغیر است، و ثبات و قرارهای آن موقت و مقطعی است، نه دایمی و نهایی. بسان ایستگاه‎های میان راه كه مقصد نهایی حركت نمی‎باشند. بنابراین، اگر در ورای حیات این جهآن‎كه بی‎ثباتی و بی‎قراری بر آن حاكم است، حیاتی ثابت، پایدار و لایتغیر وجود نداشته باشد، هیچگاه به غایت نهایی نخواهد رسید، و در نتیجه آفرینش این جهان بدون غایت و بیهوده خواهد بود؛ لیكن چون آفریدگار جهان، حكیم است و فعل او بدون غایت نمی‎باشد، بنابراین حیات دنیوی غایتی دارد كه همان حیات اخروی است.[2] قرآن كریم برهان مزبور را چنین بیان نموده است: «أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ».[3]
استفهام موجود در آیه شریفه، انكاری است، و مفاد آن این است كه ما شما را عبث نیافریده‎ایم. و چون چنین است، پس به سوی ما بازخواهید گشت.

این پیام ها با هدف استفاده در جلسات جزء خوانی استخراج شده است، لذا خواهشمند است استفاده و منتشر نمایید.

1.وَ يَسْئَلُونَكَ عَن ذِى الْقَرْنَيْنِ‏ قُلْ سَأَتْلُواْ عَلَيْكُم مِّنْهُ ذِكْرًا
و از تو در باره ذو القرنين مى ‏پرسند. بگو: براى شما از او چيزى مى ‏خوانم.

• سؤالات بجا و منطقى مردم را بى‏ پاسخ نگذاريم. «سَأَتْلُوا» ( کهف، 83)

2 . ثُمَّ‏ أَتْبَعَ سَبَبًا
باز هم راه را پى گرفت.

• افراد صالح و متعهّد، پيگيرى و پشتكار دارند. «ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً»(کهف، 89)

3. وَ اذْكُرْ فِى الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَّبِيًّا
و در اين كتاب ابراهيم را ياد كن كه او پيامبرى راستگو بود.

• صداقتى ارزش دارد كه جزء خلق و خوى انسان باشد. «كانَ صِدِّيقاً»(مریم، 41)

این پیام ها با هدف استفاده در جلسات جزء خوانی استخراج شده است، لذا خواهشمند است استفاده و منتشر نمایید.

1. ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كاَنَ عَبْدًا شَكُورًا
اى فرزندان مردمى كه با نوح در كشتيشان نشانديم، بدانيد كه او بنده‏اى سپاسگزار بود.

• در مكتب انبيا بودن و همراهى با آنان، رمز نجات و بقاى انسان است. «ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ»(اسراء، 3)

2.اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى‏ بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا
بخوان نامه‏ات را. امروز تو خود براى حساب كشيدن از خود بسنده ‏اى.
در قيامت، همه ‏ى مردم قادر به خواندن نامه‏ ى اعمال خود مى ‏شوند. «اقْرَأْ»(اسراء، 14)
3. وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبَى‏ حَقَّهُ وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ لَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا
حق خويشاوند و مسكين و در راه‏مانده را ادا كن و هيچ اسرافكارى مكن.
در انفاق، بايد اولويّت‏ها را در نظر گرفت. اوّل والدين، سپس فاميل، بعداً فقرا و ابن السبيل. «آتِ ذَا الْقُرْبى‏» . (اسراء، 26)
4 . قُلْ كُونُواْ حِجَارَةً أَوْ حَدِيدًا
بگو: سنگ باشيد يا آهن.
زنده ساختن مجدّد مردگان، حتّى اگر سنگ و آهن هم شده باشند، بر خدا آسان است. «حِجارَةً أَوْ حَدِيداً أَوْ خَلْقاً» ... (اسراء، 50)

این پیام ها با هدف استفاده در جلسات جزء خوانی استخراج شده است، لذا خواهشمند است استفاده و منتشر نمایید.

1. إِنَّا نَحنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُون

ما قرآن را خود نازل كرده‏ ايم و خود نگهبانش هستيم.

• قرآن نه از بشر است و نه از فرشته. «إِنَّا نَحْنُ»
• قرآن براى هميشه محفوظ است. «لَحافِظُونَ»( حجر، 9)

2 . وَ لَقَدْ جَعَلْنَا فِى السَّمَاءِ بُرُوجًا وَ زَيَّنَّهَا لِلنَّاظِرِينَ
و همانا ما در آسمان برج‏ هايى قرار داديم و آن را براى بينندگان زينت داديم.

• آسمان نيز همچون زمين، براى انسان آفريده شده است. «لِلنَّاظِرِينَ»(حجر، 16)

3.قَالَ إِنَّ هَؤُلَاءِ ضَيْفِى فَلَا تَفْضَحُونِ
گفت: اينان مهمانان منند، مرا رسوا مكنيد.

• آبرو بسيار ارزش دارد. «فَلا تَفْضَحُونِ، وَ لا تُخْزُونِ»
• اهانت به ميهمان، اهانت به ميزبان است. «فَلا تَفْضَحُون» (حجر، 68)

يکى از سنت‌هاى باستانى که در حفظ موسيقى ملى ايران تأثيرى به‌سزا داشته و تا سال‌هاى پايانى دورهٔ قاجاريان رواج داشت، نقاره‌زنى بود که در دورهٔ ناصرالدين‌شاه پس از معمول شدن موزيک نظامى به‌وسيلهٔ اروپائيان به‌تدريج اهميت و اعتبار خود را از دست داد و از رونق افتاد. نقاره در کشور ما پيشينه‌اى کهن دارد و به گروهى از سازهاى گوناگون چون: نقاره، طبل، شيپور، کوس، کرنا، سرنا، تنبک، ناي، دهل، جام، جُلجُل، تبيره، خرمهره، دَمامه، خُم و ... و صداها و لحن‌هايى که از آنها برمى‌خاست گفته مى‌شده است. نقاره را ”نوبت“ و نوازندگان نقاره را نوبتي، نوبت‌نواز و نقاره‌چى مى‌ناميدند و محل نواختن آن را در شهرها نقاره‌خانه‌، نوبت‌خانه و کوس‌خانه مى‌گفتند. نقاره‌ معمولاً از مس ساخته مى‌شد و در زمان حرکت آن را بر مقدم جهاز شتر مى‌بستند و در حال سوارى و حرکت مى‌نواختند.

موسیقی مذهبی دوران صفویه

موسیقی‌دانان و نوازندگان دوران صفویه

ظهور سلسله صفوى در تاريخ ايران از وقايع مهم است. با تشکيل دولت صفويان و رواج مذهب تشيع و توجه به علوم دينى و مخالفت شاهان اين سلسله با بعضى از رشته‌هاى علم و صنعت و هنر، دورهٔ انحطاط علمى و ادبى و بعضى از رشته‌هاى هنرى آغاز گرديد.

از سدهٔ نهم هجرى به بعد کتاب باارزشى در موسيقى تأليف نشد و موسيقى ملى ايران از اين زمان رو به سراشيبى نهاد. شعر و ادب و موسيقى در عصر صفوى مورد بى‌توجهى واقع شد. بى‌اعتنا به حکمت و فلسفه و عرفان که با موسيقى و شعر و ادب پيوستگى دارند نيز موجب شد تا اين رشته از علوم و هنر رو به انحطاط پيش رود.

با تشکيل دولت صفويه وحدت ملى ايران در چارچوب وحدت سياسى و مذهبى تجديد شد و در زمان شاه‌عباس بزرگ به دولتى کاملاً ايرانى تبديل گرديد.

موسيقى قبل از صفويه

سلجوقيان پس از به‌دست گرفتن قدرت، قلمرو پهناور خود را ميان اعضاى خانواده تقسيم کردند و حمايت آنها از هنر و ادبيات و علوم، بيشتر از حمايت خلفاى عهد کهن بود. سلطان ملک‌شاه سلجوقى از حکيم عمرخيام حمايت مى‌کرد و وزير او خواجه نظام‌الملک مدرسه‌هاى نظاميهٔ بغداد و نيشابور را تأسيس کرد. سلطان سنجر به موسيقى دلبستگى بسيار داشت. سلطان محمود از نظريه‌پرداز موسيقى و دانشمند معروف ابوالحکم‌الباهلى حمايت مى‌کرد.

در دورترين نقاط شرقى خلافت، سرزمين‌هاى تحت تصرف سامانيان به‌دست ايلخانيان ترکستان (۹۳۲-۱۱۶۵ م.) و غزنويان افغانستان (۹۶۲-۱۱۸۶ م.) افتاده بود. غزنويان به اندازهٔ سامانيان، رهبران برجستهٔ فرهنگ و ادب ايران بودند. در اواسط قرن دوازدهم، غوريان جاى غزنويان را گرفتند و آنها نيز حمايت خود از علوم و هنرها را ادامه دادند.

در مقايسه با ديگر ارتباطات ،ازدواج، ارتباطي است که تأمين نيازهاي بي‌نظيري را براي افراد در ابعاد مختلف عاطفي، رواني، اجتماعي، زيستي و... به همراه مي‌آورد. از اين رو در دين مبين اسلام، روايات بي‌شماري داريم که بر ضرورت ازدواج در بين جوانان تأکيد بسيار دارند؛ امّا با توجّه به همه تأکيدات و ضرورت‌هاي فردي و اجتماعي براي ازدواج، امروز، شاهد افزايش ميانگين سن ازدواج در ميان جوانان و مُعضلي به نام کاهش ميزان ازدواج در کشور هستيم. بر اين اساس، بالا رفتن سن ازدواج در ايران، مسيري را مي‌پيمايد که بيم آن مي‌رود در اينده‌اي نه چندان دور، کشور، با بحران ازدواج رو به رو شود و مشکلات فراوان اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي ناشي از تأخير در ازدواج، در جامعه رواج پيدا نموده، در افکار جامعه نيز موجّه جلوه کند..

در ادامه، مهم‌ترين عواملي را که در شکل‌دهي به بحران ازدواج مؤثّر هستند ، به اجمال، مورد بررسي قرار مي‌دهيم:

سخن خود را با سخنی از مرحوم علامه محمد تقی جعفری (ره) آغاز می كنیم . وی در جواب فیلسوف شهیر اروپایی برتراند راسل كه چرا اسلام این قدر به ازدواج بها داده و برایش قانون وضع كرده است، نوشت :

« با ازدواج می خواهد انسان به وجود آید، مسأله انسان مطرح است .»

بنابراین ، ارضای غریزه جنسی و تأمین نیازهای فیزیولوژیك انسان از آثار مثبت ازدواج است ؛ ولی می توان فلسفه و حقیقت ازدواج از نظر اسلام را در سه امر جست و جو كرد : تكمیل ، تسكین و تولید.

تكمیل

هیچ انسانی به تنهایی كامل نیست و پیوسته در جهت جبران كمبود خویش تلاش می كند. جوان در پی رسیدن به استقلال فكری است؛ برای جبران نواقص و تأمین نیازهای بی شمار خود به سوی ازدواج سوق داده می شود و با گزینش همسری مناسب و شایسته موجبات رشد و تكامل خویش را فراهم می كند . مرحوم شهید مطهری در این باره می فرماید: «تشكیل خانواده یعنی یك نوع علاقه مند شدن به سرنوشت دیگران ... و یكی از علل اینكه در اسلام ازدواج یك امر مقدس و عبادت تلقی شده است همین است... ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی فردی و توسعه پبدا كردن شخصیت انسان است ... پختگی ای كه در پرتو ازدواج در تشكیل خانواده ایجاد می شود ، در هیج جای دیگر نمی توان به آن رسید . و آن را فقط در ازدواج و تشكیل خانواده باید بدست آورد . شخصیت انسان پس از ازدواج به یك شخصیت مسئولیت پذیر و اجتماعی تبدیل می شود؛ زیرا در پرتو ازدواج و زندگی مشترك خود را شدیدا مسؤول حفظ همسر و تأمین وسایل زندگی و تربیت فرزندان آینده تلقی می كند  و تمام هوش، ابتكار و استعدادهای خود را بكار می گیرد؛ و به عبارت دیگر، احساس مسؤولیت و اجتماعی در او شكل می گیرد و بسیاری از شایستگی ها و توانمندی های نهفته در درونش را شكوفا می سازد. بنابراین، می توان ازدواج را مایه رشد و كمال یافتن انسان دانست .

بدون تردید رسیدن به سعادت دنیا و آخرت و حیات طیبه انسانی آرزوی مشترک تمامی انسان ها است که ریشه در نهاد و فطرت آنان دارد. در این راستا زنان و مردان در خانواده هر کدام جایگاه و نقش خاص خود را دارند که در صورت ایفای نقش و رسالت واقعی و درست خود غرض خلقت را حاصل می کنند.

و عاشروهن بالمعروف(سوره نساء آیه 19)

یک مرد فهیم که دارای سلامت روحی و روانی است، به دور از تعصب و خودخواهی، خویش را در غم و شادی همسرش شریک می داند و سعادت خانواده را در گرو یاری و همکاری متقابل با همسر خویش می شناسد و زمانی احساس خوش بختی می کند که همسر او نیز از دل و جان لبخند رضایت بر لب داشته باشد.

در این مبحث سعی بر این است تا رموز اصلی خوش بختی و کسب رضایت در زندگی را که مردان نقش عمده ای در اجرای آن دارند، بیان کنیم.

در سیره ی پیشوایان می توان موارد زیر را به عینه مشاهده کرد:

آشنا بودن خدا براي هر انسان خدا نشناس

اين حديث نوراني را مرحوم كليني (رض) از معصوم (ع) نقل مي كند كه خداوند معروف ع ند كلّ جاه ل(5)، خدا پيش هر خدا نشناسي شناخته است؛ منتها آن بيچاره نمي داند به دنبال چه مي گردد. خدا نه قابل نفي اسث، نه قابل انكار است، نه قابل شك است؛ چون حقيقت،اشكال پذير نيست. اگر كسي دلش شكست و پياده شد و مغرور نبود؛ نه غرور جواني، نه غرور مال، نه غرور جمال، نه غرور جاه و جلال؛ چيزي او را نگرفت كه او را فرومايه كند، بلكه او فروتن شد؛ يقينا مهماندار خداي سبحان است: انا ع ند المنكس ره قلوبهم. در آن حال هر چه ياد گرفت، آن ياد گرفتنش علم لدني است؛ يعني اين مطلب را نزد خداي سبحان ياد گرفت. 
يك وقت است مي گويند علم طبيعي، علم تجربي، علم فلسفي، علم كلامي، علم عرفاني و مانند آن. كه اينها تقسيم علوم روي مبادي و مباني و مسائل است كه اشاره شد. امّا وقتي گفتند علم لدني، يعني هر كدام از اين رشته ها را انسان از لدن، از نزد خدا ياد بگيرد؛ ديگر مي شود علم لدني، اين راه براي آدم هست و لو انسان يك مسأله را هم ياد بگيرد، اين يك مسأله، حافظ اوست و ارزش اين را دارد كه انسان مدّتها تلاش كند كه يا مهمان خداي سبحان بشود، يا مهماندار. 

نویسنده: محمد شریفانی

نویسنده: آیة اللّه جوادی آملی

در این نوشتار، تلاش شده تا نوجوانان و جوانان در دهکده جهانی مورد آسیب شناسی قرار گیرند . قرآن کریم حضرت یوسف را به عنوان «سمبل » پاکی معرفی کرده و خطرها و آسیب هایی که این جوان پاک دامن را تهدید می کرده، برشمرده و با کمک و با توسعه ای همه جانبه بر پیروانش عرضه شده است .

حقیقتا داستان بسیار شیرین حضرت یوسف ( علیه السلام) «زندگی نامه » واقعی جوانان حقیقت جو است و شیوه زندگی کردن نوجوانان و جوانان را در گستره خود قرار داده است . پس در جواب این سؤال که:

آیا داستان یوسف ( علیه السلام) قابل توسعه است؟ و آیا عنصری دانستن آن قابل اثبات می باشد؟ باید گفت: قرآن در روایات، کتاب «جری » معرفی گشته، یعنی مانند آفتاب و ماه در جریان است و بر انواع مصادیق قابل تطبیق است . از این رو هم طبق روایات یک آیه از قرآن نیز بر هر موردی که قابل انطباق باشد تطبیق می گردد; هرچند که ربطی به مورد نزول آیه نداشته باشد . عقل هم همین سلیقه و روش را صحیح می داند، چون قرآن برای هدایت همه انسان ها و در همه زمان ها نازل شده است .

بنابراین داستان حضرت یوسف ( علیه السلام) همان سرنوشت و فراز و نشیب زندگی یک جوان قدسی است و گستره زندگی تمام جوانان را در هر زمان و مکانی، تحت پوشش قرار می دهد . از این رو «جوانان قرآن » باید یوسف گونه با آسیب ها و آفت ها مقابله نمایند . از این رو سوره یوسف را - که سوره جوانان و زندگی نامه یوسف ( علیه السلام) است - مطالعه کرده و از آن الگو بگیرند .