میانه روی از منظر قرآن (بخش چهارم)

1. میانه روی در بیم و امید

بیم و ترس از عذاب و کیفر الهی به جهت عصیان و نافرمانی های که انسان مرتکب می شود یک امر لازم و صفت پسندیده برای یک انسان مسلمان است. کسی نباید با تکیه کامل به رحمت خدا و کمک او خود را از عقوبت الهی در امان بداند چنانکه خداوند متعال می فرماید: أَ فَأَمِنُوا مَکْرَ اللَّهِ فَلاَ یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ‌. (اعراف / ۹۹) آیا آنها خود را از مکر الهی در امان می دانند؟ در حالیکه جز زیانکاران، خود را از مکر (و مجازات) خدا ایمن نمی دانند.

امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: لا تأمنن علی خیر هذه الامة عذاب الله، لقوله تعالی: فلا یأمن مکر الله إلا القوم الخاسرون. (1) بر بهترین افراد این امت از عذاب الهی ایمن مباشید، زیرا که خدای بزرگ فرمود: از کیفر خدا ایمن نیستند جز زیانکاران.

همچنین انسان باید امید به رحمت و بخشش الهی داشته باشد، هیچگاه از درگاه الهی نا امید نشود، به گونه ای که در اثر یاس و نا امیدی توبه و طلب عفو بخشش ننماید، چنانکه خداوند غفار می فرماید: قَالَ وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّونَ‌. (حجر/ ۵۶) گفت: جز گمراهان، چه کسی از رحمت پروردگارش مأیوس می شود؟

در تفسیر راهنما در این مورد با توجه به آیه شریفه آمده است که: «یأس از رحمت خداوند، نشانة گمراهی است... و از گناهان بزرگ و امری بس نکوهیده است.» (2)