انسان عوالم مختلفی را پشت سر نهاده و عوالم دیگری را در پیش‌رو دارد، انسان با مرگ از عالم دنیا به عالم آخرت منتقل می‌شود كه عالم آخرت هم ابتدایش عالم برزخ و انتهایش كه بعد از برپایی قیامت كبری است بهشت یا دوزخ می‌باشد. یكی از ویژگی‌های عالم برزخ فشار قبر می‌باشد. فشار قبر نسبت به افراد متفاوت است بعضی از افراد فشار قبر ندارند و آن‌ها كه دارند فشارشان از نظر شدت و ضعف یكسان نیست و بستگی به اعمال آن‌ها دارد.
عواملی كه موجب فشار قبر می‌شود:
۱ـ بداخلاقی
۲ـ سخن‌چینی‌، مراعات نكردن طهارت و نجاست و پرهیز نكردن از بول.[3]
۳ـ یاری نكردن مظلوم. در كتاب ثواب الاعمال آمده است كه: یكی از علمای بنی‌اسرائیل از دنیا رفت و فشار قبر بر او وارد شد چرا كه او یك بار نماز را (عمداً) بی‌وضو خوانده بود و از كنار مظلومی گذشته بود و او را یاری نكرده بود.[4]
۴ـ ضایع نمودن نعمت‌های الهی: پیامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: «فشار قبر برای مۆمن كفاره تباه نمودن نعمت‌ها از ناحیه اوست.»[5]
◀عواملی كه باعث كاهش یا رفع فشار قبر می‌شود:
۱ـ نماز شب و كامل نمودن ركوع: امام رضا (علیه السلام) فرمود: «كسی كه نماز شب بخواند و در قنوت نماز «وتر» هفتاد بار استغفار كند از عذاب قبر پناه داده می‌شود.»
و امام باقر (علیه السلام ) فرمود: «هر كس ركوع نمازش را كامل انجام دهد وحشت قبر به او نمی‌رسد.»[6]
۲ـ صدقه و نماز مخصوص[7].
۳ـ نماز وحشت: این نماز بسیاری از مردگان را از عذاب قبر و فشار قبر نجات داده است.[8]
۴ـ حج نمودن: دو روایت است كه هر كس چهار مرتبه حج به جا آورد عذاب قبر از او برداشته می‌شود. [9]
۵ـ خواندن بعضی از سوره‌های قرآن: امیرالمومنین (علیه السلام) می‌فرماید: «هر كس در هر جمعه سوره نساء را تلاوت كند از فشار قبر امان می‌یابد.»[10] سوره‌های زخرف، یاسین، تكاثر و تبارك، نیز در این مورد سفارش شده‌اند.
۶- این كه مرگ انسان در روز جمعه باشد.
۷- نهادن دو چوب تر در كفن میت هنگام دفن.
۸.- ریختن آب روی قبر.

امیرمۆمنان علیه السّلام فرمود:
برای پدرت و معلّمت از جایت برخیز اگر چه امیر باشی.

پی نوشت ها:

[1] - میزان الحكمه ۱۰ جلدی، ج ۳، ص ۱۷۸.
[2] - بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۵۹.
[3] - همان، ج ۷۵، ص ۲۶۵.
[4] - ثواب الاعمال، ص ۱۱۱.
[5] - بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۲۱.
[6] - همان، ج ۸۵، ص ۱۰۷.
[7] - بحارالانوار، ج ۹۱، ص ۲۱۹.
[8] - حاشیة مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.
[9] - من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۱۷، روایت ۲۲۰۹، باب ۲.
[10] - وسایل الشیعه، ج ۷، باب ۵۴، ص ۴۰۹، روایت ۹۷۱۴.