امام زمان (علیه السلام) می فرمایند: «هر کسى که به دنبال حاجت خداوند عزّوجلّ باشد، خداوند نیز دنبال کننده و برآورنده حاجت او خواهد بود.»
حاجت خداوند چیست؟

روایتی که اشاره فرموده اید، این است:
«مَنْ‏ كَانَ‏ فِي‏ حَاجَةِ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ كَانَ اللَّهُ فِي حَاجَتِه‏»؛ هر کسى که به دنبال حاجت خداوند عزّوجلّ باشد، خداوند نیز دنبال کننده و برآورنده حاجت او خواهد بود.(1)
توجه:
«حاجة» به معنای احتیاج و نیاز است و می دانیم خداوند متعال، بی نیاز مطلق است و این سایر خلائق هستند که فقیرند و به خداوند نیاز دارند و به حسب نیاز، رو به سوی او می کنند.
«اللَّهُ الصَّمَدُ»؛ خداوندى است كه همه نيازمندان قصد او مى ‏كنند.(2)
«يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَميدُ»؛ اى مردم شما (همگى) نيازمند به خدائيد؛ تنها خداوند است كه بى ‏نياز و شايسته هر گونه حمد و ستايش است.(3)
«وَ اللَّهُ الْغَنِيُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ»؛ و خداوند بى ‏نياز است و شما همه نيازمنديد.(4)
بنابر این: مراد از «حاجة الله» در روایت، قطعا نمی تواند نیازمندی و احتیاج خداوند متعال باشد.

ـ بررسی ساختار روایت
1. این روایت را ظاهرا اولین بار مرحوم «صدوق» در کتاب «كمال الدين و تمام النعمة» آورده و بقیه از ایشان نقل کرده اند.
2. در برخی نقل ها، تفاوت هایی با نقل «صدوق(ره)» وجود دارد:
مثلا به جای «حاجة الله»، «طاعة الله» آمده است:
«مَنْ كَانَ فِي طَاعَةِ اللَّهِ كَانَ‏ اللَّهُ‏ فِي‏ حَاجَتِه‏»؛ یعنی کسی که به دنبال اطاعت و پیروی خداوند باشد، خداوند نیز دنبال کننده و برآورنده حاجت او خواهد بود. (5)
هم چنین کسی که روایت در باره او و خطاب به او بوده، با نام های مختلف، از جمله «أبی حُلَیس»، «الحبشی» و «أبی حابس» آمده است.
به ترتیب نام راوی / تعبیر متن:
«حلیس» / «حاجة الله»: (صدوق، حر عاملی (در یک نقل)(6) و راوندی)
«حلیس» / «طاعة الله»: (بحرانی و ابن ابی حمزه طوسی)
«حبشی» / «طاعة الله»: (حر عاملی (در نقلی دیگر) و مجلسی(در یک نقل)(8)
«حابس» / «حاجة الله»: (مجلسی در نقلی دیگر)(9)
3. این روایت، یک تک روایت است، یعنی با توجه به راویان و محتوا و مضمون، مشخص است که یک مورد خاص است و همه نقل ها، گرچه تفاوت هایی دارند، ولی همه در صدد نقل همان یک مورد هستند.

ـ بررسی محتوایی
همان طور که عرض شد: مراد از «حاجة الله» در روایت، قطعا نمی تواند نیازمندی و احتیاج خداوند متعال باشد.
بر فرض قطع به این که روایت از معصوم صادر شده و راوی نیز در نقل الفاظ و کلمات، دقیق بوده و عین کلام معصوم را نقل کرده است؛ باید وجه حمل صحیحی برای روایت بیان کرد.
می توان گفت، منظور از حاجت خدا، حاجت خلق خداست، یعنی کسی که حاجت مردم را برآورده کند، مانند آن است که حاجت خداوند را برآورده کرده است.
به بیان دیگر؛ حاجت خدا، در برآورده کردن حاجت خلق خداست.
به بیان سوم؛ بر آورده کردن حاجات خلق خدا، در راستای رضای الهی و به تبع آن، برآورده شدن حاجات خود فرد است.
هم چنین می توان گفت، طبق روایاتی که به جای «حاجة الله» تعبیر «طاعة الله» داشتند، مراد از حاجت خدا، طاعت و پیروی از خداوند است، یعنی کسی که دستورات الهی را انجام دهد و از خداوند اطاعت کند، خداوند نیز حوائجش را برآورده می فرماید.

پی نوشت ها:
1. ابن بابویه (صدوق)، كمال الدين و تمام النعمة، محقق/مصحح: غفاری، انتشارات اسلامیه ـ تهران، 1395ق، چاپ دوم، ج ‏2، ص 493، ح 18؛ قطب الدين راوندى، سعيد بن هبة الله، الخرائج و الجرائح‏، محقق/مصحح: مؤسسة الإمام المهدى عليه السلام‏، ناشر: مؤسسه امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف‏ ـ قم‏، 1409ق، چاپ اول‏، ج ‏1، ص 443، ح 24؛ مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق/مصحح: جمعى از محققان‏، ناشر: دار إحياء التراث العربي‏ ـ بيروت‏، 1403ق‏، چاپ دوم‏، ج ‏51، ص 331، ح 56.
2. اخلاص: 112/ 2.
3. فاطر: 35 / 15.
4. محمد: 47/ 38.
5. ابن حمزه طوسى، محمد بن على، الثاقب في المناقب‏، محقق/مصحح: علوان، ناشر: انصاريان‏ ـ قم‏، 1419ق، چاپ سوم‏، ص 569، ح 513؛ شيخ حر عاملى، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏، ناشر: اعلمى‏ ـ بيروت‏، 1425ق‏، چاپ اول‏، ج ‏5، ص 31، ح 68؛ بحرانى، سيد هاشم بن سليمان، مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، ناشر: مؤسسة المعارف الإسلامية ـ قم‏، 1413ق‏، چاپ اول‏، ج ‏7، ص 622، ح 87.
6. إثبات الهداة، پیشین، ج ‏5، ص 302، ح 32.
7. همان، ج ‏5، ص 31، ح 68.
8. بحار الأنوار، پیشین، ج 50، ص 271، ح 38.
9. همان، ج ‏51، ص 331، ح 56.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: