توبه واقعی
درست است که توبه به مقدار لازم چهار شرط اساسی و دو رکن تکمیلی دارد؛ چهار شرط عبارتند از:
پشیمانی از گذشته،
تصمیم جدّی بر اینکه دوباره به معصیت برنگردد،
ادای حقوق الهی،
و ادای حقوق مردم (اعم از مالی، عرضی و بدنی).
و دو شرط تکمیلی:
چشیدن رنج عبادت،
و ذوب کردن گوشتهای روییده در دوران معصیت؛
ولی توبه واقعی و همه جانبه، گستره وسیعتر از موارد پیش گفته دارد که در کلام عمیق و جامع پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است.
حضرت فرمود:
أَ تَدْرُونَ مَنِ التَّائِبُ؟
فَقَالُوا: اللَّهُمَّ لَا
قَالَ إِذَا تَابَ الْعَبْدُ وَ لَمْ یرْضِ الْخُصَمَاءَ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یغَیرْ مَجْلِسَهُ وَ طَعَامَهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یغَیرْ رُفَقَاءَهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یزِدْ فِی الْعِبَادَهِ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یغَیّرْ لِبَاسَهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یغَیرْ فِرَاشَهُ وَ وِسَادَتَهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یفْتَحْ قَلْبَهُ وَ لَمْ یوَسِّعْ کَفَّهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یقَصِّرْ أَمَلَهُ وَ لَمْ یحْفَظْ لِسَانَهُ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یقَدِّمْ فَضْلَ قُوتِهِ مِنْ بَینِ یدَیهِ فَلَیسَ بِتَائِبٍ
وَ إِذَا اسْتَقَامَ عَلَى هَذِهِ الْخِصَالِ فَذَاکَ التَّائِب؛ (۱)
آیا میدانید توبه کار کیست؟
پس گفتند: بخدا! نه.
فرمود: هرگاه بندهای توبهکار شاکیها [و طلبکارها] ی خود را راضی نکند، توبه کار نیست.
و کسی که توبه کند و مجلس و غذایش را تغییر ندهد توبه کار نیست.
و کسی که توبه کند و رفقای [دوران گناه] خویش را تغییر ندهد، توبه کننده نیست.
و کسی که توبه کند و بر عبادتش نیفزاید توبهکار نیست.
و کسی که توبه کند و لباس [گناه آلوده] اش را تغییر ندهد، تائب نیست.
و کسی که توبه کند و فرش و تکیهگاه [دوران گناه] خود را عوض نکند، تائب نیست.
و کسی که توبه کند و قلبش باز نشود (و دریادل نگردد) و دستش [در انفاق] توسعه نیابد، توبه کار نیست.
و کسی که توبه کند و آرزوهای [ناروای] خود را کوتاه نکند و زبانش را حفظ نکند، تائب نیست.
و کسی که توبه کند و اضافه غذای خود را تقدیم [به فقراء] نکند، تائب نیست.
و هر گاه بر این اوصاف استقامت ورزید این تائب [کامل و واقعی] است.
۱.مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری (محدث نوری) قم، مؤسسه آل البیت، ۱۴۰۸ هـ . ق، ج۱۲، ص۱۳۱، ح۳، (شماره ۱۳۷۰) باب ۸۷ از باب وجوب اخلاص التوبه؛ بحار الانوار، مجلسی، بیروت، ج۶، ص۳۵ ـ۳۶.
نظرات شما عزیزان: