تبادل لینک هوشمند

برای تبادل لینک ابتدا ما را با عنوان ندای وحی و آدرس nedayevahi.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.





آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 14681
بازدید دیروز : 3487
بازدید هفته : 18623
بازدید ماه : 123989
بازدید کل : 11180840
تعداد مطالب : 16946
تعداد نظرات : 80
تعداد آنلاین : 1


Alternative content


حدیث موضوعیاک مهدویت امام زمان (عج)اک آیه قرآناک
 
 
نویسنده : اکبر احمدی
تاریخ : چهار شنبه 19 / 11 / 1394

اشارهرخداد انقلاب در حوزه علوم انسانى ، به مثابه پديدهى اجتماعى ، در ضمن چارچوبهى مختلف نظرى از قبيل چارچوب «ماركسيستى »، ديدگاه «وبرى »، نظريه «ساختارگرا» و مكتب تعادل و نظريه «نخبهگرايى » مطالعه شده است و رهيافتهى گوناگونى نظير رهيافت اقتصادى ، جامعه شناختى ، سياسى و روانشناختى در بررسى آن به كار آمده است. در عين حال، نارسايى منظرها و رهيافتهى موجود، در خصوص تحليل انقلاب اسلامى ايران، از سوى برخى محققان مورد توجه قرار گرفته; چنانكه برجستگى نقش «آموزههى دينى » و «ابعاد فرهنگى » انقلاب، منشأ اعتراض آنان به ناكارايى ديدگاههى موجود به لحاظ روش شناختى مى باشد. اين گفتار، ضمن پافشارى بر ناكارايى مطالعات علوم اجتماعى رايج به دليل نارسايى مورد اشاره، نخست بحث امكان وجود «نظريهى فراگير» نسبت به «پديدههى خاص» را مورد تأمل قرار مى دهد. پس از آن از مقولاتى همچون: ماهيت فرهنگى انقلاب، لزوم درونكاوى و به كارگيرى روش تفهمى ، انقلاب به عنوان بخشى از فرآيند بلندمدت نوسازى ، بحران تاريخى در نتيجه از هم گسيختگى در نظام ارزشى ، و تابعيت تحولات داخلى نسبت به امواج خارجى ، سخن به ميان مى آورد. در ادامه از ويژگى هى متمايزكننده انقلاب اسلامى ، با عناوينى همچون: «تمايلات دينى » در حركت اجتماعى ، «بازگشت به گذشته» و انقلاب برى خدا، شكلگيرى «حضور گسترده مردم»، پيدايش «رهبرى با اقتدار دينى »، تكوين «نمونه آرمانى » نظام حكومتى به عنوان «مدل جايگزين» و سرانجام «سرعت بالى فروپاشى » رژيم گفتگو مى نمايد و در خاتمه، بحث از «تفكر شيعى » به مثابه «زمينهساز انقلاب شيعى »، رويكرد شيعه به «عملگرايى »، ظهور فرآيند «هويتيابى » در جامعه دينى و بروز نقش علما به مثابه نقشى كليدى در اين فرآيند، ظهور انقلاب اسلامى به مثابه «واكنشى » به «دوگانگى ساختارى » و كاركرد «واسازى دولت» و نيز در «استمرار فرآيند هويتيابى » جامعه دينى ، از نظر خوانندگان خواهد گذشت.

گفتار دوم : انقلاب دينى ، چالشى در نظريهپردازى كلاسيك

حسين كچوييان* در حوزه مباحث نظرى موضوع انقلاب و با مرورى بر تئورى هى تحليل انقلاب، به عقيده شما با كدام رهيافت نظرى مى توان تحليل و بررسى جامعترى از انقلاب اسلامى ايران و رخدادها و ويژگى هى آن ارائه نمود؟* ابتدا بايد بگويم كه اساساً بنده يك رويكرد كاملا انتقادى نسبت به علوم اجتماعى موجود كه ماهيتاً سكولار و در ريشه، ناهمخوان با فهم دينى است دارم. در واقع اين علوم به اعتبار مفروضات ارزشى خاص خودشان در باب انسان، جامعه، تاريخ و وجود، نقصانهى جدّى ى دارند كه در جى خود بايد به آنها پرداخت. من در اين بحث، خود را به ميزان زيادى در چارچوب علمى موجود اين علوم نگاه مى دارم; يعنى در عين اين كه از نقّادى نسبت به فهم اين علوم غفلت ندارم، به آن اشكالات پايهى نمى پردازم. اما بعد از اين، نخستين نكتهى كه ذهن را به خود مشغول مى كند اين است كه آيا يك نظريه كلى يا نظريه عام درباره تبيين انقلاب اسلامى مى توانيم داشته باشيم؟ به هر حال هر انقلابى تحليل خاص خودش را مى طلبد و ما قائل به اين هستيم كه در واقع، انقلاب اسلامى ويژگى و يا ويژگى هى خاصى دارد كه نظريههى متقدم قابليت تبيين آن را ندارند و نمى توانند آن را توضيح دهند. با توجه به آنچه از نظريههى موجود مى دانيم و در مقام عمل نيز شاهد بوديم، هيچ كس وقوع انقلاب اسلامى را پيشبينى نمى كرد و در واقع انقلاب ما با ويژگى هايى همراه شد كه به يك معنا نوعى برگشت در تاريخ بود، و به معنى درستتر تغيير مسير تاريخ بود و از اين حيث، تأكيد بر اين كه پديده خاصى بوده، تأكيد درستى است. بهعلاوه، مى دانيم كه يكى از آخرين نظريهپردازى هايى كه در باب انقلاب صورت گرفته است از سوى خانم تدا اسكاچپل بوده و خود او بعدها در تكملههايى كه بر كار خودش نوشته، به اين مطلب كه انقلاب اسلامى پيش بينى ناپذير بوده و با نظريههى موجود سازگار نبوده اشاره كرده است; هر چند كه تلاش مى كند نظريهاش را به نحوى بازسازى كند تا انقلاب ايران را هم توضيح دهد. در واقع اين نوع برخورد وى با مسئله نشان مى دهد كه در عين تأكيد بر ويژگى هى انقلاب اسلامى ، كه واقعاً هم از جهات مختلفى از ديگر انقلابها متمايز است، مى توانيم يك نظريه عام هم داشته باشيم; به اين معنا كه نظريه برآمده از مطالعه انقلاب اسلامى ، بتواند هر انقلاب جديد ديگرى از نوع انقلاب اسلامى را پيشبينى كند. يعنى هيچ استبعادى ندارد كه در عين اين كه مى گوييم انقلاب ما با نظريههى قبلى قابل تبيين و توضيح نيست، كارى كه روى انقلاب اسلامى مى كنيم و نظريهپردازى ما در باب انقلاب اسلامى به يك نظريه عام منتهى شود; نظريهى كه هم انقلاب اسلامى و هم ساير انقلابها را تفسير نمايد. البته تاريخ علوم اجتماعى و تاريخ نظريهپردازى هى مربوط به انقلاب به ما مى گويد كه نبايد چندان به اين امر خوش بين باشيم. به لحاظ معرفت شناختى نيز مشكلات جدى در امكان دستيابى به نظريه عام در مورد پديدههى اجتماعى وجود دارد.در هر حال، اگر فرض را بر اين بگيريم كه چنين امرى ممكن باشد، با ذكر مقدمه بالا به اين نكته مى رسيم كه در وصول به استنتاج يك نظريه عام در باب انقلاب اسلامى ، بايد چه نكاتى را مورد نظر قرار دهيم. به نظر مى رسد بايد اولا با توجه به ماهيت فرهنگى انقلاب اسلامى ، هم از نظر تحليلى و هم از نظر روشى ، تغييراتى در نظريههى موجود بدهيم و اصلاحاتى را اعمال كنيم تا بُعد فرهنگ را نيز در برگيرد. تا قبل از وقوع انقلاب اسلامى ، بيشتر تأكيدها بر روى مقولههى ساختى و قلمرو اقتصاد بود و يك نوع تعمد نظرى و جهتگيرى نظرى در علوم اجتماعى وجود داشت كه نقش فرهنگ، مقولههى ذهنى و مقولههى ايدئولوژيك را نقشى ثانوى و تابع تلقى مى كرد و در واقع با تأثيرپذيرى از تفكر ماركسيستى ، در اين حوزه و بسيارى از حوزههى جامعهشناختى ، مقولههى ذهنى ، نظرى ، انديشه و فرهنگ را مقولههايى مى دانست كه خودشان تعيين كننده نيستند و تنها منعكس كننده عناصر اصلى و تعيينكننده در سطوح ساختارى و اقتصادى اند. به نظر من اين رهيافت، مشكل بتواند بسيارى از مسائل انقلاب اسلامى ايران را توضيح دهد. در نتيجه، برى رفع اين كاستى ، كارهى مختلفى كه پس از وقوع انقلاب اسلامى درباره انقلاب صورت گرفته، تأكيد و توجه به همين مقولههى ايدئولوژيك را مد نظر قرار داده و سهم اين مقولهها را در واقع افزايش دادهاند. بنده معتقدم باز بايد بيش از اين حرفها قضيّه را جدى گرفت و دقت كرد. اين امر مى تواند زمينه تحول كلى رويكرد جامعهشناسانه را نيز فراهم سازد و به پيدايى مكتب تازهى در جامعهشناسى نيز منجر شود. به هر حال، در صورتى كه مقولههى فرهنگى و ايدئولوژيك، به وجهى از وجوه، تبعى ديده شوند و به طور اصيل و مستقل مورد مطالعه قرار نگيرند، اين امر نارسايى ها و خبطهايى را در تحليل به دنبال خواهد آورد.دوم اين كه، اگر اين گونه مقولات جدى تلقى شد، بايد روشهايى به كار گرفته شوند كه توجه به ذهنيتها و درون كاوى ها را بيشتر مد نظر قرار مى دهند; نظير روش تفهّمى ماكسوبر و يا رهيافتهى هرمنوتيكى .البته نكات ديگرى را نيز مى توان بر اين دو نكته افزود، و بر اين اساس مى توانيم بعضى از مسائل ديگرى را هم كه شما در اين عنوان مطرح كرديد مورد بررسى قرار دهيم. يكى از روشهايى كه بر پايه آن مى توان اين مسئله را پى گرفت، اين است كه ببينيم از ميان نظريههى عمده انقلاب، در واقع كدام يك مى تواند در تفسير انقلاب اسلامى توضيح دهندهتر و دقيقتر باشد. از نكاتى كه مقدمتاً مورد تأكيد قرار گرفت، چنين به دست مى آيد كه به طور مشخص، تحليلهى ماركسيستى كارايى نخواهند داشت; چرا كه انقلاب ما اساساً يك انقلاب طبقاتى نبود و عنصر اقتصاد در آن يا نقش نداشت و يا از نقش عمدهى برخوردار نبود. ديگر نظريههى موجود نيز شايد هيچ كدام به طور جامع نتوانند انقلاب اسلامى را توضيح بدهند; گرچه هر كدام عناصرى را طرح مى كنند كه مى تواند ابعادى از انقلاب را توضيح دهد. مثلا يك نظريه شايع در باب انقلاب اسلامى ايران، تأثير مدرنيزاسيون و نوسازى بر وقوع انقلاب است; يعنى در واقع، انقلاب را پيامد نوسازى سريع بر مى شمارند. من البته در حدى كه اين نظريه ها به نوسازى اصالت مى دهند خيلى به آن معتقد نيستم. زيرا جريان نوسازى در ايران جريان اصيلى نبود و جدى هم نبود. در واقع مى شود گفت انقلاب اسلامى ما اساساً خودش به اين دليل ايجاد شد كه نوسازى را دنبال كند، نه اين كه متأثر از نوسازى باشد، يا به عنوان عكسالعملى در مقابل فرآيند نوسازى سريع رخ دهد. در واقع اگر بخواهيم در تحليل انقلاب اسلامى به مسئله نوسازى هم جايى بدهيم، بايد بر تأثيرات مخرّب دستكارى هى نظام ديكتاتورى و غرب زده شاه و پهلوى در جامعه ايران تأكيد كنيم.

موضوعات مرتبط: ویژه نامه ها
نویسنده : اکبر احمدی
تاریخ : چهار شنبه 19 / 11 / 1394

دفتر اول : انقلاب بهمن; نظريه پردازى

گفتار يكم: انقلاب ايران در ساحت نظريهپردازىگفتار دوم: انقلاب دينى ، چالشى در نظريهپردازى كلاسيكگفتار سوم: نكاتى در تحليل نظرى انقلاباشارههر تفسيرى از انقلاب در ذيل نظريهى خاص و در چارچوب تئورى ويژهى قرار مى گيرد. آگاهى از مسبوق بودن تحليل رخداد انقلاب به نظريهها و تئورى هايى ويژه، ضرورت تأمل در نظريهپردازى در باب انقلاب را باز مى نماياند. چه آنكه غفلت از اين بعد، تفسيرگر و تحليل كننده پديده انقلاب را به غلتيدن در وادى نظريههى متعارض و تئورى هى ناهمگون پديده انقلاب، در تفسيرى واحد دچار خواهد نمود; گرچه استفاده آگاهانه و روشمند از نظريههى مختلف به صورتى تلفيقى ، در تحليلى واحد امرى قابل دفاع است. در اين گفتار، نخست مرورى بر مشخصههى تئورى و تئورى پردازى در خصوص انقلابها و از جمله انقلاب اسلامى و مسئله امكان وصول به «نظريهى جامع» و كامل در اين باب صورت خواهد گرفت، و در اين راستا دو ديدگاه «پوزيتيويستى » و «معرفتشناسانه» علم مورد ارزيابى واقع مى شود. همچنين دو حوزه مطالعات علوم طبيعى و علوم اجتماعى و تفاوتها و تمايزات آن مورد تأمل قرار گرفته، به مشكلات پيش روى حوزه علوم اجتماعى اشاره مى شود. تبيين دو نظريه «تدااسكاچپل» و «چارلزتيلى » به عنوان دو داستان انقلاب، در مقام تطبيق با انقلاب اسلامى و نقد و بررسى آنها فصل ديگر اين گفتار است كه در ضمن آن با مرورى بر زمينههى فروپاشى رژيم گذشته و عوامل پيروزى انقلاب، منحصر به فرد بودن انقلابها، مشكلات تعريف انقلاب به پيامدهى آن، هدفمندى در انقلاب ايران، دليلمند بودن رفتار انقلابيون، عنصر معنويت و محاسبه سود و زيان در انقلاب ايران و... گفتگو خواهد شد. و در خاتمه بحث از فايده و كاربرد نظريهپردازى در باب انقلاب از منظر پوزيتيويستى علم و از ديدگاه معرفتشناسانه آن سخن به ميان خواهد آمد.

 

موضوعات مرتبط: ویژه نامه ها
نویسنده : اکبر احمدی
تاریخ : چهار شنبه 19 / 11 / 1394

پيشگفتار

انقلاب اسلامى ايران به پايان بيست و يكمين سال پيروزى خود نزديك مى شود. كه با پايان قرن بيستم نيز مصادف است.

در طول بيش از دو دهه از عمر انقلاب اسلامى ، در داخل و خارج كشور هزاران اثر علمى به پژوهش، نقد و تبيين انقلاب از ابعاد گوناگون پرداختهاند. انقلاب اسلامى در مقايسه با ديگر انقلابهى بزرگ جهان، از يك ويژگى بارز و برجسته برخوردار است كه آن را از انقلابهى ديگر متمايز مى سازد و آن نقش دين و باورهى برخاسته از مذهب در رخداد آن است; اين تنيدگى موجب گرديد تا نظريهپردازان انقلاب با ناكارآمدى سنجه و الگوهى خود برى پيمايش انقلاب اسلامى رو در رو شوند و به ناچار به بازسازى و اصلاح نظريههى خود دست يازند. با همه تلاشهايى كه صورت پذيرفته و انبوه نظراتى كه ابراز گرديده، هنوز الگويى كاملا منطبق بر انقلاب اسلامى ارائه نشده است; چرا كه بيشتر اين تحليلها از نقش «دين» در به ثمر نشستن انقلاب ايران غافل شده و يا غفلت ورزيده و از اين رهگذر دچار گمانهزنى هى بى فرجام گشته و بيراهه رفتهاند. واقعيت اين است كه تا جايگاه دين و نقش برانگيزنده آن در تودههى دارى باور دينى استوار، تبيين و تقويم نگردد، جستار در ميان نظريات انديشهورزان غربى و غربگرا برى يافتن مدل و نظريهى منطبق بر انقلاب اسلامى فرجامى ثمربخش نخواهد داشت. راه رسيدن به تعريف جامع و مانع از انقلاب اسلامى ، نيازمند باورداشت خود و شناخت دين فرازمند اسلام است. اين دو بال نيرومند به پژوهشگران اين عرصه، امكان خواهد داد تا از گستره انديشههى موجود در دريى علوم مربوط به حوزه مباحث سياسى و اجتماعى ، گوهرهى گرانبهايى به دست آورند و عوامل متعدد تأثيرگذار و سهم هر يك از آنها را در رخداد حوادث بزرگ اجتماعى بشناسند.

دفتر حاضر نگاهى است به انقلاب اسلامى ايران گفتوگوهايى با 25 تن از صاحبنظران، محققان و انديشمندان، از طيفهى فكرى مختلف جامعه، نظرات آنان را در قالب هفت دفتر (در دو مجلد) منعكس كرده است و در واپسين روزهى قرن بيستم به علاقهمندان به مطالعه تاريخ معاصر و مباحث مربوط به انقلاب اسلامى به ويژه استادان دروس معارف اسلامى تقديم مى گردد.

بخشى از گفتوگوهى اين مجموعه محصول «سمينار انقلاب اسلامى و ريشههى آن» مى باشد و بخشى ديگر نيز پس از آن به انجام رسيده است.

مصاحبهها، بازنگارى و تنظيمنهايى آن توسط برادر ارجمند جناب آقى عباس زارع انجام شده است. با تقدير از تلاش علمى ايشان در تهيه اين مجموعه، از درگاه خداوند منّان، برى ايشان و ديگر عزيزان كه در فراهم آوردن اين اثر ما را يارى كردهاند، آرزوى توفيق روزافزون داريم.

نهاد نمايندگى مقام معظّم رهبرى در دانشگاهها

معاونت امور اساتيد و دروس معارف اسلامى

 

موضوعات مرتبط: ویژه نامه ها
 
 
این وب سایت جهت بسط وگسترش فرهنگ قرآنی ، با لا بردن سطح آگاهیهای دینی اعتقادی تربیتی